Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh Lớp 1

 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 I. MỞ ĐẦU.
 1. Lí do chọn đề tài.
 Giáo dục phổ thông là bộ phận tiếp theo của giáo dục mầm non, là nền 
tảng cho giáo dục Trung học chuyên nghiệp, Cao đẳng, Đại học. Trong đó bậc 
học Tiểu học là bậc học đặt nền móng cho cả quá trình của giáo dục phổ thông. 
Giáo dục Tiểu học với mục tiêu ảnh hưởng đến sứ mệnh của nền tảng giáo dục 
được quy định ở khoản 2 điều 27 Luật Giáo dục năm 2005: “Giáo dục Tiểu học 
giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu 
dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẫm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp 
tục học Trung học cơ sở.”, một trong những kĩ năng cơ bản đó là kĩ năng viết.
 Trong thời đại công nghệ bùng nổ như hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng 
việc viết chữ không còn quan trọng, xem nhẹ việc rèn chữ viết. Tuy nhiên, dù ở 
bất cứ hoàn cảnh nào, thời đại nào thì chữ viết vẫn giữ vai trò rất quan trọng đối 
với con người, mà cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói: “Chữ viết là một sự 
biểu hiện của nết người; dạy học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp 
phần rèn luyện tính cẩn thận, tính kỉ luật và lòng tự trọng đối với mình, cũng 
như đối với thầy đọc bài, đọc vở của mình”. Chữ viết là công cụ để giao tiếp, để 
học tập tất cả các môn học ở Tiểu học.
 Hiểu được tầm quan trọng của chữ viết, cũng như thực tế viết chữ của học 
sinh hiện nay, tôi quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở 
sạch cho học sinh lớp 1 (Theo chương trình Công nghệ Tiếng Việt)” để nghiên 
cứu, thực hiện. Như chúng ta đã biết, để giữ gìn và phát triển vốn chữ viết của 
Tiếng Việt thì giáo dục đóng vai trò quyết định, ảnh hưởng đến sự phát triển 
ngôn ngữ của một quốc gia trong một xã hội hội nhập và phát triển, trong đó 
trường học là cơ sơ tiếp nhận nhiệm vụ đó. Tuy nhiên, qua quá trình dạy học, tôi 
nhận thấy hiện nay thực trạng mắc các “bệnh” khi viết chữ còn diễn ra phổ biến, 
đặc biệt là ở học sinh lớp 1, lớp đầu bậc Tiểu học. Ở lứa tuổi này, các em lần 
đầu được cầm bút thể hiện chữ viết bằng nhiều cỡ chữ, lần đầu tiếp xúc với các 
mẫu chữ viết thường, viết hoa, chính những khó khăn đó, việc viết chữ không 
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 1 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 a. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận.
 - Phương pháp phân tích – tổng hợp tài liệu.
 b. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
 - Phương pháp điều tra.
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.
 - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm học sinh.
 - Phương pháp so sánh.
 - Phương pháp khảo nghiệm.
 c. Phương pháp thống kê toán học.
 - Khảo sát, thống kê kết quả
 II. NỘI DUNG.
 1. Cơ sở lý luận.
 Chữ viết là hệ thống các kí hiệu để ghi lại ngôn ngữ theo dạng văn bản, là 
sự miêu tả ngôn ngữ thông qua việc sử dụng các kí hiệu hay các biểu tượng. 
Chữ viết là công cụ để giao tiếp, hỗ trợ quá trình học tập của con người. Để có 
được công cụ đắc lực đó, con người cần trải qua quá trình rèn luyện chữ viết lâu 
dài mà Tiểu học là bậc học đầu tiên tiếp nhận nhiệm vụ đó.
 Tập viết là hoạt động học có tầm quan trọng đặc biệt ở Tiểu học, nhất là 
đối với lớp 1. Tập viết trang bị cho học sinh bộ chữ cái La tinh và những yêu 
cầu kĩ thuật để sử dụng bộ chữ cái đó trong học tập và giao tiếp. Với ý nghĩa 
này, Tập viết không những có quan hệ mật thiết với chất lượng học tập ở các 
môn học khác mà còn góp phần rèn luyện một trong những kĩ năng hàng đầu 
của việc học Tiếng Việt trong nhà trường đó là kĩ năng viết. 
 Chữ viết tiếng Việt bao gồm nhiều yếu tố, để có những biện pháp rèn 
luyện kĩ năng viết cho học sinh, giáo viên cần nắm một số yếu tố sau:
 - Nét cơ bản: là những nét bộ phận trong một chữ cái. Chữ viết thường 
bao gồm các nét: nét thẳng, nét ngang, nét xiên (nét xiên trái, nét xiên phải), nét 
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 3 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 - Việc học viết các chữ cái theo bảng chữ cái tiếng Việt giúp các em nắm 
được thứ tự các chữ trong bảng chữ cái tiếng Việt.
 * Từ Nhà trường.
 - Trong những năm qua, Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm từ các 
cấp lãnh đạo, cán bộ ngành tạo điều kiện để trường có đầy đủ các thiết bị dạy 
học, các đồ dùng dạy học trực quan, phòng học khang trang, rộng rãi, số lượng 
học sinh trong lớp đảm bảo chất lượng dạy và học.
 - Hằng năm, nhà trường tổ chức Hội thi “Vở sạch – Chữ đẹp” cho học 
sinh và tổ chức rèn luyện cho học sinh tham gia dự thi “Vở sạch – Chữ đẹp” cấp 
huyện, thường xuyên phát động duy trì phong trào “Giữ vở sạch – Viết chữ đẹp” 
trong năm học.
 * Từ giáo viên, học sinh.
 - Giáo viên nhiệt tình, tận tâm với nghề, đặc biệt với học sinh lớp 1, giáo 
viên như một người mẹ được các em tin tưởng tuyệt đối.
 - Thường xuyên rèn chữ viết, tham gia hội thi “Chữ viết đẹp giáo viên” 
các cấp để nâng cao kĩ năng viết chữ đẹp và tinh thần rèn chữ của bản thân, bởi 
với mỗi học sinh, chữ giáo viên là mẫu chữ gần gũi nhất với các em, là mẫu chữ 
được các em tin tưởng noi theo.
 - Học sinh ngoan, nhiều em chăm chỉ, có ý thức học tập cao. Đa số các em 
là người địa phương nên thuận lợi trong việc tiếp thu bài.
 * Từ phụ huynh.
 - Đa số phụ huynh quan tâm đến con em mình, tạo điều kiện tốt nhất khi 
các em đến trường, thường xuyên hỏi han, tạo mối liên hệ giữa phụ huynh với 
giáo viên chủ nhiệm và nhà trường.
 b. Khó khăn
 Có thể thấy rằng bên cạnh những thuận lợi, còn có những khó khăn như:
 * Từ chương trình học.
 - Trong quá trình học viết từ đầu năm học, học sinh trải qua nhiều quá 
trình làm quen, rèn luyện. Các em học viết 2 kiểu chữ (chữ viết thường, chữ viết 
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 5 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 - Đặt sai vị trí dấu thanh, dấu phụ, dấu quá to hoặc quá nhỏ.
 - Sai cách cầm bút và tư thế ngồi viết.
 Hình ảnh về lỗi viết chữ, giữ vở ở học sinh lớp 1
 Viết sai độ cao chữ
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 7 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 Vở quăn mép Vở không sạch sẽ
 * Nguyên nhân mắc lỗi:
 Để có thể giúp học sinh khắc phục những lỗi thường gặp khi viết chữ, 
trước hết cần tìm hiểu nguyên nhân tại sao các em thường mắc lỗi. Qua quá trình 
dạy học và tìm hiểu, tôi nhận thấy học sinh mắc lỗi khi viết chữ do các nguyên 
nhân chủ yếu sau:
 - Nguyên nhân khách quan:
 + Chương trình học đa dạng, số lượng chữ viết trong một bài khá nhiều 
dẫn đến tình trạng mỏi tay, tâm lí lười luyện viết.
 + Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc học của con, một số khác 
chưa nắm được chương trình dạy học mới để giúp con học tập.
 - Nguyên nhân chủ quan:
 + Nhận thức học tập còn hạn chế, chưa tích cực học tập, rèn luyện.
 + Không nắm được độ cao, độ rộng các nét cơ bản, chưa nắm được cấu 
tạo của chữ, khoảng cách giữa các chữ, các tiếng.
 3. Nội dung và hình thức của giải pháp. 
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 9 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
bước chuẩn bị ban đầu cho học sinh. 
 Với giải pháp này, tôi hướng dẫn học sinh thực hiện các yếu tố ban đầu để 
đạt được 2 mục đích: một là giữ vở sạch, hai là viết chữ đẹp.
 * Giữ vở sạch:
 - Hình thức của một quyển vở là yếu tố hấp dẫn người xem, đồng thời tạo 
hứng thú cho người viết. Một quyển vở sạch đẹp đảm bảo các yêu cầu: Vở được 
bao bìa, nhãn mác đầy đủ; vở không nhàu nát, cáu bẩn, quăn mép, không tẩy xóa 
nhiều; trình bày đúng quy định, không lãng phí giấy. Để học sinh hiểu được điều 
này, ngay từ đầu năm học tôi thường xuyên nhắc nhở, cho các em quan sát mẫu 
một quyển vở đảm bảo sạch đẹp để các em thấy rõ hơn.
 - Từ những điều các em nghe, các em thấy, tôi đưa các em vào việc thực 
hiện để có được những điều đó:
 + Kiểm tra việc học sinh chuẩn bị nhãn tên, bao vở từ đầu năm. 
 + Nhắc nhở học sinh chuẩn bị khăn và lau tay trước khi viết. Trong vở 
luôn luôn kẹp sẵn 1 tờ giấy để lót tay khi viết bài.
 + Hướng dẫn thực hiện một số thao tác nhỏ: Ở giai đoạn viết bút chì, các 
em thường dùng tẩy, tôi nhắc các em hướng tẩy ra ngoài mép vở, dùng tay phủi 
nhẹ để các rác tẩy không bị mắc lại ở giữa vở. Ở giai đoạn viết bút mực, giáo 
viên luôn lưu ý học sinh hạn chế sai sót, nếu sai thì hướng dẫn học sinh cách sửa 
sai gọn gàng nhất bằng cách gạch ngang chữ viết sai rồi viết lại chữ đúng bên 
cạnh và luôn nhắc học sinh không được sử dụng tẩy với bút mực ở thời gian mới 
làm quen với bút mực. Khi mở vở cần nhẹ nhàng, tránh làm quăn mép.
 * Viết chữ đẹp: Giữ vở đã khó, viết đẹp lại càng khó hơn, vì vậy, bước 
đầu tiên để có được chữ đẹp, tôi hướng dẫn học sinh nắm một số yêu cầu sau:
 - Tư thế ngồi viết:
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 11 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 + Rê bút: Là nhấc nhẹ đầu bút nhưng vẫn chạm vào mặt giấy theo đường 
nét viết trước hoặc tạo ra vệt mờ để sau đó có nét viết khác đè lên.
 + Lia bút: Là dịch chuyển bút từ điểm dừng này sang điểm đặt bút khác, 
không chạm vào mặt giấy.
 - Cách đặt vở: Khi viết, cần đặt vở tạo với mép bàn một một góc 30 độ 
(nghiêng về bên phải. Khi viết xuống dòng dưới, các em tự đẩy vở lên trên để 
cánh tay luôn tì lên mặt bàn làm điểm tựa khi viết.
 - Hướng dẫn học sinh hiểu được một số thuật ngữ thường xuyên xuất hiện 
trong quá trình tập viết: Đường kẻ ngang, đường kẻ dọc, li, độ rộng của chữ, độ 
cao của chữ, rê bút, lia bút.
 Thực hiện tốt các yêu cầu cơ bản trên, là bước đầu giúp cho quá trình rèn 
chữ viết của học sinh thuận lợi và đạt kết quả tốt nhất.
 b.2.2. Khoanh vùng và xác định các điểm tọa độ của chữ cái.
 Việc rèn chữ viết đẹp đi theo một quy trình nhất định như sau: 
 Nét chữ Chữ cái Chữ ghi Bài viết
 tiếng
 Sau quá trình làm quen, luyện viết với các nét cơ bản thật chuẩn, thật đẹp 
thì việc ghép nét để tạo thành chữ cái là bước quan trọng để tạo nên sản phẩm 
đẹp. Ở mầm non, các em chủ yếu học tô chữ, không tự mình viết ra chữ nên ở 
giai đoạn này, các em gặp nhiều khó khăn, vì vậy, giáo viên cần có biện pháp để 
giúp học sinh viết được chữ cái đúng và đẹp. Ở đây tôi hướng dẫn bằng cách xác 
định các điểm tọa độ và khoanh vùng chữ cái.
 Muốn hướng dẫn học sinh xác định được tọa độ của chữ cái, bước đầu 
tiên cần giúp học sinh biết được độ cao, độ rộng các con chữ.
 Độ cao mẫu chữ viết thường cỡ vừa
 5 li 4 li 3 li 2 li Gần 2,5 li
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 13 Một số biện pháp rèn chữ đẹp, giữ vở sạch cho học sinh lớp 1.
 + Điểm chuyển hướng bút: là điểm đặt bút của nét thứ 2 (nét móc ngược), 
đặt ở đường kẻ số 3.
 + Điểm kết thúc: là điểm dừng bút của nét thứ 2 (nét móc ngược), đặt ở 
đường kẻ số 2.
 : Điểm bắt đầu : Điểm chuyển hướng bút : Điểm kết thúc.
 - Từ các điểm tọa độ đã xác định, hướng dẫn học sinh viết: Từ điểm bắt 
đầu, viết một nét cong kín, lia bút đến điểm chuyển hướng bút viết nét móc 
ngược và dừng bút ở điểm kết thúc.
 Với giải pháp này, giúp học sinh tránh viết sai độ cao và độ rộng của chữ, 
cũng như lỗi viết dấu thanh quá to hoặc quá nhỏ, đây là những lỗi phổ biến nhất 
ở học sinh đầu cấp.
 Việc áp dụng giải pháp này, đòi hỏi người giáo viên cần kiên trì thực hiện 
từng bước một, có như vậy mới tạo một thói quen tốt, một nền tảng vững cho 
quá trình luyện viết lâu dài. 
 b.2.3. Sử dụng một số mẹo khi viết chữ.
 Với lứa tuổi các em, việc sử dụng mẹo khi thực hiện các hoạt động học 
tập là phương án tối ưu giúp các em ghi nhớ nhanh, vận dụng tốt. Với việc tạo ra 
mẹo, giáo viên cần sử dụng những từ ngữ dễ hiểu, dễ nhớ, quen thuộc với các 
em.
 Ở giải pháp này, tôi sử dụng một số mẹo nhằm giúp các học sinh viết 
đúng khoảng cách giữa các chữ ghi tiếng, viết chữ liền mạch không bị gãy.
 * Viết đúng khoảng cách:
 Với hệ thống bảng chữ cái tiếng Việt, gồm 29 chữ cái, tôi chia ra làm 2 
Giáo viên thực hiện: Trần Thị Kim Huệ - Trường TH Nguyễn Văn Trỗi 15