Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn chữ viết cho học sinh Lớp 1 trường TH Liên Ninh

 1
 MỤC LỤC
 Tên nội dung Trang
ĐẶT VẤN ĐỀ 2
1. Lí do chọn đề tài 2
 2. Mục đích nghiên cứu 3
3. Đối tượng nghiên cứu 3
4. Phạm vi nghiên cứu 3
5. Phương pháp nghiên cứu 3
6. Thời gian thực hiện 3
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ 4
Chương I. Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn 4
1. Cơ sở lí luận 4
2. Cơ sở thực tiễn 4
3. Thực trạng 5
Chương II. Một số biện pháp rèn chữ viết cho học sinh lớp 1 7
1. Biện pháp 1: Chuẩn bị đầy đủ điều kiện, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học 7
2. Biện pháp 2: Thực hiện tốt nề nếp học tập và sử dụng đồ dùng học tập 
 7
hiệu quả
3. Biện pháp 3: Giáo viên cần nắm chắc kiến thức và viết đúng chữ mẫu 8
4. Biện pháp 4: Hướng dẫn học sinh viết đúng các nét cơ bản theo đúng 
 9
nhóm chữ và viết đúng kĩ thuật
5. Biện pháp 5: Phối hợp với cha mẹ học sinh tổ chức thi đua rèn chữ viết 
 11
cho học sinh
Chương 3: Kết quả 17
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 19
 I. Kết luận 19
II. Kiến nghị 19 3
có thẩm mĩ hơn. Tuy nhiên, lại có những điều làm được và chưa làm được. Thực 
trạng chữ viết của học sinh hiện nay nhiều em viết đẹp song thiếu chính xác về độ 
cao, độ rộng, khoảng cách, sai lỗi chính tả, hoặc viết quá chậm. Thậm chí có 
những học sinh đọc tốt, nhanh, làm tính giỏi nhưng viết chưa cẩn thận, chưa chính 
xác, trình bày không sạch sẽ, rõ ràng,... Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất 
lượng học môn Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác nói chung.
 Là một giáo viên Tiểu học nhiều năm liền giảng dạy lớp 1, tôi nhận thấy 
việc rèn chữ cho học sinh là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giáo viên, 
không những giúp học sinh viết đúng, viết đẹp và cẩn thận hơn mà còn bồi dưỡng 
nhân cách giúp các em phát triển toàn diện. Vì vậy, tôi luôn suy nghi “Làm thế 
nào có những phương pháp hữu hiệu nhất để rèn chữ viết cho học sinh”. Với 
những lý do trên, tôi chọn đề tài “Một số biện pháp rèn chữ viết cho học sinh lớp 
1” để nghiên cứu và cùng chia sẻ với các đồng nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu.
 Đề tài tìm hiểu thực trạng chữ viết của học sinh lớp 1B ở Trường Tiểu học 
Liên Ninh. Khảo sát những khó khăn, sai lầm về tư thế ngồi, kỹ năng viết.Tìm ra 
nguyên nhân, từ đó khắc phục trong quá trình giảng dạy để nâng cao chất lượng 
viết. Đưa ra biện pháp khắc phục để học sinh có kỹ năng viết đúng, viết đẹp nhằm 
nâng cao chất lượng rèn chữ viết cho học sinh lớp 1.
 Giúp bản thân và đồng nghiệp làm tốt việc rèn cho học sinh lớp 1 viết đúng, 
viết đẹp.
3. Đối tượng nghiên cứu.
 Đối tượng nghiên cứu: Kỹ năng viết đúng, viết đẹp của học sinh lớp 1, 
Trường Tiểu học Liên Ninh. Năm học 2020 – 2021.
4. Phạm vi nghiên cứu:
 Học sinh lớp 1B. Năm học 2020 – 2021
5. Phương pháp nghiên cứu.
- Sử dụng phương pháp khảo sát.
- Phương pháp quan sát
Quan sát hoạt động viết của học sinh ngay tại lớp.
- Phương pháp phân loại.
Phân loại chữ viết của học sinh theo nhóm từ đó có biện pháp khắc phục phù hợp.
- Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp tổng kết.
- Phương pháp sử dụng tài liệu.
6. Thời gian thực hiện
 Đề tài được thực hiện trong năm học 2020 – 2021. 5
thì mới có cơ sở để viết chữ đẹp. Đây chính là yêu cầu có tính quyết định trong 
việc rèn viết chữ đẹp cho suốt quá trình học tập của học sinh .
 3. Thực trạng
 Trong nhiều năm giảng dạy lớp 1, tôi nhận thấy để giúp học sinh lớp 1 viết 
đúng, viết đẹp thì mỗi giáo viên cần quan tâm đến một số vấn đề sau.
 3.1. Thực trạng của nhà trường
- Ban giám hiệu và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường luôn quan tậm tạo điều 
kiện thuận lợi cho giáo viên trong công tác chuyên môn. Nhà trường tổ chức các 
đợt bồi dưỡng cho giáo viên về chuyên môn nghiệp vụ, từ đó giáo viên vận dụng 
có hiệu quả những vấn đề về đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát 
triển năng lực học sinh.
- Giáo viên có trình độ chuyên môn nghiệp vụ vững vàng.
- Đa số học sinh ngoan có ý thức học tập tốt.
- Các em đi học sách vở, đồ dùng học tập đầy đủ.
- Cơ sở vật chất, điều kiện dạy học, đồ dùng thiết bị dạy học được nhà trường và 
cấp trên đầu tư tương đối đầy đủ, Bộ chữ mẫu của Giáo viên, những bảng chữ 
mẫu (với nhiều kiểu chữ) cho học sinh quan sát, máy chiếu để học sinh có thể 
quan sát rõ các quy trình viết chữ, quan sát kĩ bài viết .Bàn ghế đúng quy định, hệ 
thống đèn chiếu sáng, bảng chống lóa đảm bảo nên việc dạy học của cô và trò 
diễn ra khá thuận lợi. Nhà trường, ngành giáo dục quan tâm đến chất lượng chữ 
viết của các em ngay từ lớp 1.
 - Phụ huynh cho con đến trường ở đầu năm cũng rất quan tâm đến việc học tập 
của con em mình. Môi trường giao tiếp, bố mẹ, phương tiện thông tin đại chúng 
với cô giáo thuận lợị. 
- Đa số học sinh đã được qua lớp mẫu giáo nên nề nếp được ổn định ngay từ đầu 
năm học. Học sinh lớp 1 mới làm quen với kiến thức mới nên các em rất thích 
học, ham đọc, ham viết. 
- Nhiều năm liền bản thân chủ nhiệm và giảng dạy lớp 1 nên tương đối vững vàng 
về phương pháp và có kinh nghiệm trong việc rèn chữ viết cho học sinh.
 3.2. Thưc trạng của giáo viên.
 Đa số giáo viên rất quan tâm đến học sinh và dành nhiều thời gian, tâm 
huyết để rèn chữ cho học sinh.
 Tuy nhiên vẫn còn một số giáo viên chưa chú trọng nhiều đến việc rèn chữ 
giữ vở cho học sinh, chưa nhiệt tình và sát sao tới những học sinh hiếu động nên 
việc rèn chữ cho học sinh đạt hiệu quả chưa cao.
 3.3. Thưc trạng của học sinh lớp 1
 3.3.1 Những thuận lợi.
 Phần lớn học sinh được học qua trường mầm non. 7
 Chương 2: Một số biện pháp rèn chữ viết cho học sinh lớp 1
 1. Biện pháp 1. Chuẩn bị đầy đủ điều kiện, cơ sở vật chất, thiết bị dạy 
 học.
 Chuẩn bị đầy đủ điều kiện, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học là một khâu qua 
 trọng trong quá trình dạy học. Đó là điều kiện dẫn đến sự thành công trong 
 việc rèn chữ viết cho học sinh.
 + Ánh sáng phòng học, bảng lớp, bàn ghế của học sinh
 Đây là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc viết chữ và sức khoẻ 
của học sinh. Hiện nay hầu hết các trường Tiểu học đều đảm bảo các yêu cầu cơ 
bản, ánh sáng theo tiêu chuẩn học đường có bảng chống loá, có dòng kẻ rõ ràng, 
bàn ghế đúng kích cỡ tiêu chuẩn đối với học sinh lớp 1.
 + Đồ dùng học tập của học sinh
 Từ việc chọn loại bút và mực thích hợp đến cách chọn vở, chọn bảng và 
phấn viết cũng được tôi lưu tâm. Tôi hướng dẫn phụ huynh tìm mua cho các em 
những quyển vở có đường kẻ in đều, rõ ràng và khi viết không bị nhoè mực, chọn 
những loại bút, bảng đảm bảo việc rèn viết cho các con đạt kết quả tốt nhất. Thực 
tế dạy viết hiện nay cho thấy sử dụng bảng con trong việc rèn chữ cho học sinh, 
đặc biệt là học sinh lớp 1 vẫn là tối ưu nhất. 
 Trong buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi đưa ra những quyển vở, bút chì, 
bút mực để phụ huynh tham khảo. Riêng bảng con thì tôi thống nhất toàn lớp một 
mẫu để tránh tình trạng của em này thì có ô to, bảng của em kia thì có ô nhỏ sẽ 
gây khó khăn khi dạy tập viết. Đặc biệt, năm học 2020 - 2021 các em học chương 
trình Giáo dục phổ thông mới 2018. Tôi hướng dẫn phụ huynh mua loại bảng con 
mới, cả hai mặt đều có dòng kẻ đúng quy định.
 2. Biện pháp 2. Thực hiện tốt nề nếp học tập và sử dụng đồ dùng học tập 
 hiệu quả
 - Về tư thế ngồi viết
 Đối với lớp 1, trước khi bước vào học chương trình bao giờ cùng có bước 
làm quen làm quen. Trong thời gian này, tôi hướng dẫn học sinh rất kĩ về tư thế 
ngồi viết một cách thoải mái nhất, không gò bó, hai tay phải đặt đúng điểm tựa 
quy định mới điều khiển cây bút theo sự chỉ huy của não. Ngồi quá cao, đầu phải 
cúi gằm xuống. Ngồi quá thấp, đầu phải nhìn lên (điều này phụ thuộc vào bàn ghế 
phải thích hợp kích cỡ học sinh). Tuyệt đối không nằm, ngồi viết tùy tiện. Khoảng 
cách từ mắt đến tầm vở 25cm đến 30cm là vừa (hơn một gang tay người lớn); 
không được nhìn quá gần vở vì thiếu ánh sáng sẽ dẫn đến cận thị.
 Cột sống lưng luôn ở tư thế thẳng đứng, vuông góc với mặt ghế ngồi. Không 
ngồi vặn vẹo, lâu dần thành có tật, dẫn đến lệch cột sống, rất khó chữa sau này.Hai 
chân thoải mái, không để chân co, chân duỗi khiến cột sống phải lệch vẹo và chữ 
viết sẽ xiên lệch theo. 9
 - Trong chữa bài: ngoài việc chữa lỗi kĩ cho học sinh, tôi rất chú trọng đến 
chữ viết của mình trong lời nhận xét ở vở học sinh bởi các em không chỉ đọc mà 
còn học tập, bắt chước viết chữ giống như cô. 
 Ngoài ra tôi rất chú trọng những lời nhận xét trực tiếp bằng lời để động viên 
khích lệ học sinh.
 Với những học sinh thường viết sai, tôi viết một số chữ mẫu và đưa ra lời 
nhận xét nhẹ nhàng gần gũi, yêu cầu các em về nhà luyện viết lại theo các chữ 
mẫu đó để các em càng ngày viết càng tiến bộ hơn.
 4. Biện pháp 4. Hướng dẫn học sinh viết đúng các nét cơ bản theo đúng
nhóm chữ và viết đúng kĩ thuật.
 Nếu cùng một lúc đòi hỏi học sinh viết đúng và đẹp ngay là điều rất khó 
thực hiện, mặt khác căn cứ vào đặc điểm cấu tạo nét và mối quan hệ về cách viết 
các chữ cái để học sinh viết đúng kĩ thuật ngay từ đầu tôi chia nhóm chữ và xác 
định chữ trọng tâm đại diện cho mỗi nhóm chữ học sinh hay sai chỗ nào, học sinh 
gặp khó khăn gì khi viết các chữ ở nhóm đó. Cụ thể tôi chia như sau:
 + Nhóm 1: Gồm các chữ m, n, i, u, ư, v, r, t 
 Với nhóm chữ này học sinh hay mắc lỗi viết chưa đúng nét nối giữa các 
nét, nét móc thường bị đổ nghiêng, khi hất lên thường choãi chân ra nên không 
đúng.
 - Để khắc phục nhược điểm trên, ngay từ nét bút đầu tiên tôi đặt trọng tâm 
rèn luyện học sinh viết nét móc ngược, móc 2 đầu thật đúng, thật ngay ngắn trước 
khi ghép các nét tạo thành chữ. Khi ghép chữ tôi luôn chú ý minh họa rõ nét điểm 
đặt bút, điểm dừng bút của mỗi nét để chữ viết cân đối, đẹp.
 - Từ các nét cơ bản ở nhóm chữ thứ nhất được viết đúng kĩ thuật học sinh 
sẽ có cơ sở viết chữ ở nhóm thứ 2 dễ hơn.
 + Nhóm 2: gồm các chữ l, b, h, k, y
 Ở nhóm chữ này học sinh hay viết sai điểm giao nhau của nét và chữ viết 
còn cong vẹo.
 Để giúp học sinh viết đúng điểm giao nhau của các nét khuyết tôi luôn cho 
học sinh xác định rõ ràng điểm giao nhau của nét khuyết bằng 1 dấu chấm nhỏ và 
rèn cho học sinh thói quen luôn đưa bút từ điểm bắt đầu qua đúng chấm rồi mới 
đưa bút lên tiếp thì mới viết đúng.
 Đối với học sinh lớp 1 để viết được nhóm chữ này thẳng, ngay ngắn thì 
cần rèn cho học sinh biết viết nét sổ thật đúng, thật thẳng ở ngay các bài nét chữ 
cơ bản khi nào thành thạo thì mới tiến hành viết nét khuyết .
 + Nhóm 3: Gồm các chữ o, ô,ơ, ă, â 
 Với nhóm chữ này nhiều người cứ nghĩ là đơn giản nhưng thực tế hầu hết 
học sinh viết sai từ chữ o như chiều ngang quá rộng hoặc quá hẹp, nét chữ không 
đều đầu to, đầu bé. 11
chính xác. Vì thế, ở các giờ chính tả, tập viết, tôi luôn nhắc học sinh viết “dấu 
thanh” vừa phải, đặt giữa dòng kẻ 2 và 3, trên hoặc dưới chữ ghi âm chính nhưng 
không được dính vào chữ. Đối với những em viết sai vị trí dấu thanh, tôi thường 
gọi lên bảng viết nhiều lần để các bạn nhận xét và giúp bản thân các em đó rút 
kinh nghiệm và biết cách tự sửa sai.
 Với học sinh Tiểu học, nhất là học sinh đầu cấp, thường hiếu động, thiếu 
kiên trì nên nhiều em không tự giác khi viết bài. Các em muốn viết thật nhanh 
chóng cho hết bài để chơi. Để khắc phục điều này, tôi có quy định với học sinh: 
viết từng dòng theo hiệu lệnh của cô. Viết xong chữ nào thì kiểm tra ngay lại chữ 
đó và bổ sung ngay nếu thiếu dấu thanh. Nhờ vậy, tránh được tình trạng viết 
nhanh, viết ẩu trong quá trình viết của học sinh. Đặc biệt, với những em viết đẹp, 
có nhiều cố gắng thì tôi sẽ cho điểm động viên, tuyên dương trước lớp để các em 
khác nhìn vào noi theo. 
 Để học sinh viết không rời rạc, đứt nét, tôi luôn nhắc nhở học sinh viết liền 
mạch, viết đúng kĩ thuật. Tôi hướng dẫn để học sinh nắm vững các rê bút, lia bút.
 Cách rê bút: Rê bút là nhấc nhẹ đầu bút nhưng vẫn chạm vào mặt giấy 
theo đường nét viết trước hoặc tạo ra vệt mờ để sau đó có nét viết khác đè lên.
 Cách lia bút: Lia bút là dịch chuyển đầu bút từ điểm dừng này sang điểm 
điểm đặt bút khác không chạm vào mặt giấy, khi lia bút ta phải nhấc bút lên để 
đưa nhanh sang điểm khác.
 Ví dụ: Hướng dẫn học sinh viết chữ d
 Đặt bút dưới đường kẻ ngang 3, viết nét cong tròn khép kín, từ điểm dừng 
bút rê bút lên đường kẻ ngang 4 để viết tiếp nét móc ngược dài.
 5. Biện pháp 5. Phối hợp với cha mẹ học sinh tổ chức phong trào thi 
 đua “rèn chữ viết” cho học sinh
 Đặc điểm của học sinh lớp 1 là nhanh quên, vì vậy việc rèn luyện viết chữ 
đúng, đẹp cần được làm thường xuyên và liên tục ở mọi nơi mọi lúc. Ngoài sự 
dạy dỗ của thầy cô ở lớp, việc cha mẹ giúp đỡ con rèn chữ ở nhà là một việc quan 
trọng . Để sự phối hợp giữa giáo viên và phụ huynh đạt hiệu quả, ngay buổi họp 
phụ huynh đầu năm học tôi đã trao đổi rất kĩ tầm quan trọng của việc rèn chữ 
cho học sinh lớp 1 và phổ biến cách dạy các cháu ở nhà cho thống nhất với giáo 
viên. Tôi mạnh dạn trình bày trên bảng các nhóm chữ và nêu trọng tâm cần dạy ở 
mỗi nhóm chữ tới cha mẹ học sinh. Phát tới từng phu huynh tờ hướng dẫn rèn chữ 
và yêu cầu chữ viết cần đạt để cha mẹ học sinh có cách dạy thống nhất với giáo 
viên.
 Mặt khác, tôi luôn chú ý bồi dưỡng lòng say mê và quyết tâm rèn chữ viết 
cho học sinh thông qua các phong trào thi đua theo tuần, theo chủ điểm và kết hợp 
với Ban đại diện cha mẹ học sinh khen thưởng kịp thời.
 Ví dụ: Hàng tuần vào tiết sinh hoạt lớp, tôi thường dành khoảng 10 phút 
để tổng kết đánh giá việc rèn chữ giữ vở của học sinh và phát thưởng. Một số chủ 
điểm lớn (như: tháng 10, 11, 3), tôi thường tổ chức phong trào viết lời chúc mừng