Sáng kiến kinh nghiệm Rèn chữ viết cho học sinh Lớp 1

 PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Như chúng ta biết chữ viết là công cụ dùng để giao tiếp và trao đổi thông tin, là 
phương tiện để ghi chép và nhận những tri thức văn hóa, khoa học và đời sống. Do 
vậy, ở trường Tiểu học, việc dạy học sinh viết chữ và từng bước làm chủ công cụ chữ 
viết để phục vụ cho học tập và giao tiếp là yêu cầu quan trọng hàng đầu của môn 
Tiếng Việt. Tập viết không những có quan hệ mật thiết tới chất lượng học tập tốt các 
môn khác mà còn góp phần rèn luyện một trong những kỹ năng hàng đầu của việc 
học Tiếng Việt trong nhà trường đó là kĩ năng viết chữ. Nếu viết chữ đúng mẫu rõ 
ràng, tốc độ nhanh thì học sinh sẽ có điều kiện ghi chép bài học tốt hơn, nhờ vậy kết 
quả học tập sẽ cao hơn.
 Ngoài ra tập viết còn góp phần quan trọng vào việc rèn luyện cho học sinh những 
phẩn chất đạo đức tốt như tính cẩn thận, tính kỉ luật và khiếu thẩm mĩ. Cố thủ tướng 
Phạm Văn Đồng nói: “Chữ viết cũng là một biểu hiện của nết người. Dạy cho học 
sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn 
thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn đọc bài vở của mình. 
”
 Ngày nay trong sự phát triển của tri thức, thời đại bùng nổ thông tin, chữ viết 
cũng có thể nhờ máy tính làm thay, vì vậy một số người không coi trọng chữ viết. 
Một bộ phận phụ huynh không chú trọng vào việc rèn cho chữ viết cho con vì vậy 
vẫn còn những hiện tượng học sinh viết xấu, viết sai kích thước chữ, điều đó ảnh 
hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập Tiếng Việt cũng như các môn học khác. 
Học sinh lớp Một ngày đầu tiên đến trường còn rất nhiều bỡ ngỡ với các hoạt động 
của trường Tiểu học, việc làm quen với chữ viết đối với các em quả thật là rất khó 
khăn vì đôi tay của các em còn vụng về, lóng ngóng, các em chưa hề có kiến thức cơ 
bản về chữ viết và kĩ thuật viết.
 Là một giáo viên lâu năm dạy lớp Một với ý thức, lương tâm và trách nhiệm nghề 
nghiệp, tôi luôn suy nghĩ và trăn trở mình phải dạy gì? Và phải dạy như thế nào đối 
với phân môn Tiếng Việt nói chung và phân môn tập viết nói riêng để giúp học sinh 
viết đúng, viết đẹp để từ đó góp phần năng cao chất lượng học môn Tiếng Việt nói 
riêng và các môn học khác nói chung để cho học sinh của mình ngày càng tiến bộ 
nên tôi đã không ngừng tích lũy kinh nghiệm về rèn chữ viết để có thể giúp học sinh 
viết đúng, viết đẹp. Chính vì vậy mà tôi chọn đề tà: “Rèn chữ viết cho học sinh lớp 
Một” PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN.
 Người xưa có nói “ Nét chữ thể hiện nết người” nét chữ thể hiện tính cách con người, 
thông qua rèn luyện chữ viết mà giáo dục nhân cách con người ngoài ra còn có thành ngữ 
“ Văn hay chữ tốt” để khen những người học trò giỏi vì chữ viết đẹp dễ gây thiện cảm 
cho người đọc, qua chữ viết ta có thể đoán được tính cách con người có óc thẩm mỹ tính 
cẩn thận chỉn chu.
 Trong thời đại công nghệ thông tin cũng có người coi nhẹ việc rèn chữ viết nhưng 
cũng đại đa số thầy cô và phụ huynh quan tâm đến việc rèn chữ viết cho con em mình 
bởi vì thực tế hiện nay rất nhiều học sinh chữ viết xấu, viết không đúng kích thước chữ. 
Vậy học sinh viết chữ xấu là do đâu? Do nhà trường thầy cô không nắm được cách dạy 
chữ cho học sinh ? Do phụ huynh không coi trọng việc rèn chữ cho con hay do chính bản 
thân học sinh không chịu cố gắng rèn luyện chữ viết?
 Dạy học sinh viết đẹp đã khó những với việc dạy học sinh lớp Một viết chữ đẹp càng 
khó khăn hơn cho cho giáo viên bởi vì:
 - Học sinh lớp Một còn thiếu tính kiên trì, nhẫn lại, các em còn vụng về, lóng ngóng 
trong cách cầm bút viết nên các em rất dễ nản và chóng chán khi viết.
 - Tri giác của các em thiên về nhận biết tổng quan đối tượng. Trong khi đó để viết 
chữ yêu cầu học sinh phải tri giác cụ thể chi tiết từng nét, từng động tác kĩ thuật viết chữ.
 Với đặc điểm tâm lý của học sinh như vậy nhưng lại đòi hỏi học sinh phải nắm được 
những yêu cầu cơ bản của chữ viết như sau:
 - Kiến thức: Học sinh nắm được độ cao, độ rộng, cỡ chữ, hình dáng và tên gọi các 
nét chữ, cấu tạo của chữ cái, chữ ghi tiếng, cách viết chữ thường , dấu thanh và chữ số.
 - Kĩ năng: Học sinh viết đúng quy trình chữ viết, liên kết các chữ cái thành chữ ghi 
tiếng theo yêu cầu viết liền mạch. Viết thẳng hàng, đều nét.
II. THỰC TRANG VỀ CHỮ VIẾT CỦA HỌC SINH LỚP MỘT
 Bước chân vào lớp Một, các em được làm quen với nhiều môn học trong đó có môn 
Tiếng Việt ở môn học nay các em không những được học đọc mà còn được làm quen với 
chữ viết. Để viết đúng mẫu chữ đúng cỡ chữ, đúng khoảng cách đặt dấu thanh đúng vị trí 
là một thử thách lớn đối với các em.Có những em không phân biệt được kích thước chữ, 
đặt bút viết chữ tùy tiện, thường viết sai một số nét cơ bản như : nét khuyết , nét xoắn, 
nét cong tròn khép kín, khoảng cách các chữ viết tùy thích lúc doãng lúc sát nhau, đặt vị 
trí dấu thanh chưa đúng, chưa viết đúng quy trình chữ, viết liền nét mà thường hay nhấc 
bút khi viết chữ. Một số học sinh cầm bút sai các em thường cầm bút bằng bốn ngón tay: * Bảng con, phấn trắng:
 Bảng con là công cụ thực hành tiện lợi nhất đối với học sinh, có tác dụng tích cực 
trong quá trình dạy tập viết cho học sinh lớp Một.
 Giáo viên yêu cầu phụ huynh chuẩn bị cho con bảng con có độ nhám vừa phải, 
dòng kẻ rõ ràng, đều đặn (Thể hiện được 4 dòng). Phấn trắng có chất lượng tốt dễ viết 
phấn không xốp hoặc cứng quá. Khăn lau bảng phải sạch sẽ có độ ẩm vừa phải không 
dùng miếng giẻ lau bằng mút bởi vì trẻ em lớp Một ở thời kì đầu của năm học chưa thể 
tự giặt giẻ lau nên khi các em sử dụng nếu giẻ lau khô quá sẽ làm bụi ảnh hưởng đến sức 
khỏe của các em, nếu giẻ lau ướt quá khi lau bảng sẽ lâu khô mà ảnh hưởng đến chất 
lượng viết của học sinh cho nên tốt nhất là dùng giẻ lau bằng khăn hoặc vải bông.
 Vở tập viết: Tôi yêu cầu phụ huynh mua đúng loại vở của Nhà xuất bản giáo dục 
để đảm bảo chất lượng của giấy viết.
 Bút chì, bút mực phải đảm bảo dễ viết không dùng bút chì quá cứng hoặc quá 
mềm, bút mực phải nhẹ, ngòi bút không được gai, mực chảy đều.
 b. Hướng dẫn sử dụng đồ dùng học tập.
 Để việc sử dụng đồ dùng học tập đạt hiệu quả tốt trong giờ tập viết tôi đã hướng 
dần học sinh sử dụng đồ dùng như sau:
 * Sử dụng bảng con
 Trước tiên tôi hướng dẫn các em nắm được cấu tạo của bảng gồm các đường kẻ 
dọc và kẻ ngang.Khi viết chữ thì các chữ ghi âm và ghi tiếng phải nằm trên đường kẻ 
ngang chính. Khi sử dụng phấn tuyệt đối không sử dụng phấn quá dài hoặc quá ngắn, độ 
dài của phấn vừa phải để viết dễ di chuyển không làm gãy phấn hoặc viết không ra chữ. 
Viết xong trước khi viết các chữ khác phải xóa bảng bằng giẻ lau ẩm xóa từ trên xuống 
dưới hoặc xóa từ trái sang phải không xóa xoay tròn làm bảng dễ bẩn .
 * Vở tập viết và bút chì, bút mực
 Vở tập viết cần được giữ cẩn thận, vì vở tập viết thường là giấy mỏng nên khi học 
sinh viết các em chưa biết khi viết xê dịch tay rất dễ bị rách vở hoặc quăn mép vở nên tôi 
yêu cầu phụ huynh mua cho các con một tờ bìa kê tay để giúp các em bảo vệ vở của mình 
được sạch.
 Bút chì phải được gọt cẩn thận (đầu chì không được nhọn hoặc vẹt về một bên 
quá) để dễ viết rõ nét chữ khi viết tôi yêu cầu học sinh thỉnh thoảng lại xoay bút để chì 
không vẹt một bên. Vì hiện nay các em được học ở trường cả ngày nên cũng có những 
trường hợp khi viết vì ấn mạnh quá gãy bút hoặc rơi xuống đất cũng có thể gãy bút cho 
nên tôi yêu cầu mỗi học sinh đều phải có một cái gọt bút chì , tôi hướng dẫn các em cách 
gọt bút sao cho phù hợp . Khi chuyển sang giai đoạn viết mực, tôi cũng tư vấn cho phụ 
huynh mua bút máy, loại không có đầu bi tròn vì viết những loại bút có đầu bi tròn học tay cử động mề m mại, thoải mái.
 c. Cách để vở
 Khi viết tôi yêu cầu học sinh để vở ngay ngắn trước mặt hơi chếch về bên phải một 
chút. Khi viết chữ về bên phải, cần xê dịch vở sang bên trải để mắt nhìn thẳng nét chữ, 
tránh học sinh nhoài người về bên phải để viết.
 d. Kĩ thuật rê bút, lia bút
 Khi hướng dẫn học sinh tôi không sử dụng từ kĩ thuật viết chữ mà tôi chỉ sử dụng 
những từ ngữ nhằm cho học sinh dễ hiểu. Đầu tiên tôi giới thiệu với học sinh cách rê bút: 
Nhấc nhẹ đầu bút nhưng vẫn chạm vào mặt giấy theo đường nét viết trước hoặc tạo ra 
vết mà để sau đó có nét viết khác đè lên.
 Lia bút là chuyển dịch đầu bút từ điểm dừng này sang điểm dặt bút khác, không chạm 
vào mặt giấy, tạo một khoảng cách nhất định giữa đầu bút và mặt giấy.
 Ví dụ 1 : Viết chữ h
 Đặt bút trên đường kẻ ngang 2, viết nét khuyết trên đầu nét khuyết chạm vào đường 
kẻ ngang 6, dừng bút ở đường kẻ ngang 1. Từ điểm dừng bút ở đường kẻ ngang 1, rê bút 
lên gần đường kẻ ngang 2 viết nét móc hai đầu, dừng bút ở đường kẻ ngang 2.
 Ví dụ 2: Viết chữ x
 Đặt bút dưới đường kẻ ngang thứ 3 một chút, viết nét cong phải, dừng bút trên đường 
kẻ ngang 1. Từ điểm dừng bút của nét cong phải lia bút sang phải dưới đường kẻ ngang 
3 một chút viết nét cong trái, dừng bút trên đường kẻ ngang 1.
 Quá trình tập viết có quan hệ tới nhiều bộ phận cơ thể học sinh. Tư thế ngồi viết có 
liên quan đến cột sống, lưng, phổi, mắt. Cách cầm bút quan hệ tới ngón tay, bàn tay. Việc 
ngồi tập viết không đúng sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe cả đời của học sinh. Chính vì vậy 
khi hướng dẫn học sinh viết tôi luôn coi trọng đến tư thế ngồi và cách cầm bút của học 
sinh. Tôi luôn quan tâm sửa sai cho học sinh hoặc nêu gương những học sinh viết đẹp và 
giải thích vì sao bạn lại có bài viết dẹp như vậy để học sinh noi theo. Việc uốn nắm học 
sinh ngồi đúng tư thế không chỉ ở tiết tập viết mà bất kì tiết học nào tôi cũng luôn quan 
sát nhắc nhở học sinh.
 đ. Dạy tốt cho học sinh kĩ thuật viết các nét cơ bản và các thao tác viết liền mạch
 Để học sinh viết chữ đẹp điều đầu tiên tôi giúp các em nắm chắc cấu tạo và cách viết 
các nét cơ bản:
 - Nét sổ thẳng: $
 - Nét nằm ngang r~
 - Nét xiên: / 3
 - Nét cong hở phải: c doãng quá hoặc sát quá.
 + Trường hợp 2: Nét cong của chữ cái trước nối với nét móc hoặc nét hất của chữ sau 
( Chữ e – n - m ; c – u, ư ...) đối với những chữ này tôi hướng dẫn học sinh điều chỉnh 
khoảng cách giữa các con chữ ko được gần quá hoặc xa quá.
 + Trường hợp 3: Nét móc hoặc nét khuyết của chữ cái trước nối với nét cong của chữ 
cái sau ( Ví dụ : a- c; g- a ...) tôi hướng dẫn học sinh nắm được kĩ thuật lia bút và ước 
lượng khoảng cách sao cho hợp lí.Tôi lưu ý học sinh xác định điểm dừng bút của chữ cái 
trước để lia bút viết tiếp chữ cái sau. Nét móc của chữ cái trước hơi doãng một chút để 
khi viết chữ cái sau sẽ có khoảng cách vừa phải không gần hoặc xa quá.
 + Trường hợp 4: Nét cong của chữ cái trước nối với nét cong của chữ cái sau
 ( Ví dụ: o nối với e; o nối với a ...) trường hợp này viết khó nhất nên tôi hướng dẫn 
học sinh tỉ mỉ hơn và luyện viết nhiều hơn để các em viết cho đều nét:
 Ví dụ: Viết chữ oe
 Rê bút từ điểm cuối của chữ o chúc đầu xuống để gặp điểm bắt đầu của chữ e sao cho 
nét vòng ở đầu chữ o không to quá.
 Đặc biệt khi viết các chữ ghi vần, tiếng để đảm bảo tốc độ và viết đều nét tôi hướng 
dẫn các em viết liền mạch các con chữ trong chữ ghi vần, tiếng rồi mới viết dấu phụ của 
các con chữ cuối cùng mới là ghi dấu thanh.
 Ví dụ : Viết chữ điểm
 Tôi hướng dẫn học sinh viết chữ diem liền mạch, sau đó thêm dấu mũ của chữ ê, dấu 
chấm của chữ i, nét nằm ngang của chữ đ và cuối cùng mới viết dấu hỏi được chữ điểm.
 Ngoài ra để giúp học sinh viết đẹp tôi luôn luôn hướng dẫn các em dựa vào những 
đường kẻ ngang, dọc có trong bảng và vở.
 Ví dụ : chữ diều
 Bình thường học sinh cứ theo mẫu trong vở tập viết để viết thì chữ d nét móc dưới sẽ 
nằm trên đường kẻ dọc rồi nối với chữ ghi vần iêu, viết như vậy học sinh sẽ dễ viết xấu 
bởi vì khi viết chữ d nét móc dưới dựa vào đường kẻ dọc thì các con chữ i, ê, u sẽ không 
thể dựa vào đường kẻ dọc được, viết như vậy các em rất hay viết xấu vì vậy vậy tôi hướng 
dẫn học sinh viết nét móc dưới của chữ d không nằm trên đường kẻ dọc thì ghi nối với