Sáng kiến kinh nghiệm Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Tự nhiên - Xã hội Lớp 1

 ỦY BAN NHÂN DÂN QUẬN THANH XUÂN
 TRƯỜNG TH ĐẶNG TRẦN CÔN
 ________________
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
TRONG CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY
 MÔN TỰ NHIÊN XÃ HỘI LỚP 1
 Môn : Tự nhiên xã hội
 Giáo viên : Nguyễn Thị Hải Ninh
 Lớp : 1A6
 Cấp : Tiểu học
 Năm học: 2018 - 2019 ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
 Từ những thập niên cuối thế kỷ XX đến nay, nhân loại đã phát minh và chứng 
kiến sự tiến triển thần kỳ của công nghệ thông tin (CNTT). Những thành tựu của 
CNTT đã góp phần rất quan trọng cho quá trình hình thành và phát triển nền kinh 
tế tri thức và xã hội thông tin mang tính chất toàn cầu.
 Ý nghĩa và tầm quan trọng của tin học và công nghệ thông tin, truyền thông 
cũng như những yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, đào tạo nguồn 
nhân lực đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá hiện đại hoá, hướng tới nền kinh tế tri 
thức của nước ta đã được thể hiện trong những quan điểm của Đảng và Nhà nước 
qua các văn kiện như Chỉ thị 58-CT/TW ngày 17/10/2000, Nghị quyết 07/2000 
ngày 05/6/2000 của Chính phủ, Chỉ thị 29/2001/CT ngày 30/7/2001 của Bộ trưởng 
Bộ GD&ĐT.
 Công nghệ thông tin cũng thúc đẩy mạnh mẽ công cuộc đổi mới trong giáo 
dục, tạo ra công nghệ giáo dục với nhiều thành tựu rực rỡ, bao gồm:
 Công nghệ dạy và học: CNTT làm thay đổi nội dung, hình thức và phương 
pháp dạy học một cách phong phú. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp 
cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết 
vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học như 
dạy theo lớp, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi 
trường công nghệ thông tin. Mối giao lưu giữa người và máy đã trở thành tương 
tác hai chiều với các phương tiện đa truyền thông như âm thanh, hình ảnh, 
video,.. mà đỉnh cao là bài giảng E-learning (học trực tuyến qua mạng Internet).
 Công nghệ quản lý giáo dục: làm thay đổi phương thức điều hành và quản lý 
giáo dục, hỗ trợ công cuộc cải cách hành chính để quản lý các hoạt động giáo dục 
và đào tạo hiệu quả hơn.
 Sự phát triển vượt bậc của ngành khoa học và công nghệ đã đem lại những 
thành tựu to lớn trong mọi hoạt động của con người. Đối với lĩnh vực giáo dục 
đào tạo, công nghệ thông tin có tác dụng mạnh mẽ, làm thay đổi nội dung, 
phương pháp giảng dạy và học. Công nghệ thông tin là phương tiện tiến tới "xã 
hội học tập". Mặt khác, ngành giáo dục đóng vai trò thúc đẩy sự phát triển của 
ngành công nghệ thông tin thông qua việc cung cấp nguồn nhân lực cho công 
nghệ thông tin. Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu :"Đẩy mạnh ứng dụng công 
nghệ thông tin trong giáo dục đào tạo ở tất cả các cập học, ngành học theo 
hướng dẫn. Học công nghệ thông tin như là một công cụ hỗ trợ đắc lực nhất cho 
đổi mới phương pháp dạy học các môn." Nên việc đưa ứng dụng công nghệ thông 
tin vào trường học là một việc làm cần thiết và đúng đắn. Trong công tác giảng 
dạy, công nghệ thông tin giúp cho bài học sinh động hơn, nhờ đó mà học sinh có 
hứng thú học tập hơn, tiếp thu bài tốt hơn.
 1 /21 hiện đại; thực hiện giáo án điện tử và ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học ở 
tiểu học.
2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
 -Việc “Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy môn Tự nhiên - xã hội 
lớp 1.”
 -Đối tượng: Các tiết dạy có sử dụng Giáo án điện tử tại trường Tiểu học 
Đặng Trần Côn.
 -Thời gian: Năm học 2018 – 2019.
 3 /21 động tìm kiếm tri thức, sắp xếp hợp lý quá trình tự học tập, tự rèn luyện của bản 
 thân mình.
2. Cơ sở thực tiễn
 2.1 Thuận lợi:
 Trường Tiểu học Tiểu học Đặng Trần Côn trong những năm học gần đây đã 
 triển khai ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp dạy và học.
 Trong những năm vừa qua nhà trường đã mua máy chiếu Projector, máy vi tính 
 và nối mạng Internet.
 Mặt khác trên giáo án điện tử giáo viên dễ dàng bổ sung, sửa chữa thay đổi cấu 
 trúc bài dạy một cách linh hoạt; phƣơng tiện đòi hỏi không nhiều chỉ cần một máy 
 tính, một máy chiếu và màn ảnh rộng, quan trọng là khâu soạn giáo án.
 2.2. Khó khăn
 Khó khăn nhất với một số giáo viên nhiều tuổi trình độ tin học còn hạn chế nên 
 việc thiết kế giáo án điện tử rất vất vả và mất nhiều thời gian. Chính vì vậy một số 
 giáo viên tỏ ra ngại và không hứng thú với việc soạn và giảng bằng giáo án điện tử.
 Việc thiết kế giáo án điện tử do chưa có nhiều kinh nghiệm nên việc chọn màu 
 sắc, phông chữ, hay chọn hiệu ứng đôi khi chưa phù hợp. Giờ học còn phụ thuộc 
 vào nguồn điện, phòng học, ánh sáng, phương tiện.
 3. Nội dung
 3.1 Thực trạng khi thiết kế giáo án điện tử
 Để phát triển con người toàn diện góp phần hình thành năng lực phẩm chất tư 
 duy cho học sinh thì việc dạy học tốt các môn học là một yêu cầu không thể thiếu. 
 Ngƣời giáo viên không những dạy tốt các môn Toán, Tiếng Việt hình thành tri 
 thức cho học sinh mà còn phải dạy tốt tất cả các môn học khác nhau để phát triển 
 một con người toàn diện. Từ năm 2000 song song với việc thay sách giáo khoa 
 mới thì Bộ giáo dục và đào tạo cũng yêu cầu các giáo viên tiểu học đổi mới 
 phương pháp dạy học.
 Hoà cùng với công cuộc đổi mới mạnh mẽ về phương pháp, hình thức tổ chức 
 dạy học trên toàn ngành, môn Tự nhiên - xã hội cũng có những bước chuyển mình, 
 từng bước vận dụng thay đổi linh hoạt các phương pháp dạy học có sự hỗ trợ của 
 công nghệ thông tin nhằm tích cực hoá các hoạt động của học sinh, phát huy tính 
 tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong quá trình lĩnh hội tri thức. Như 
 chúng ta đã biết môn Tự nhiên xã hội là môn học cung cấp, tranh bị cho học sinh 
 những kiến thức ban đầu, cơ bản về tự nhiên và xã hội trong cuộc sống hàng ngày 
 xảy ra xung quanh các em. Vì thế học sinh đã có vốn sống, vốn hiểu biết ban đầu 
 về tự nhiên xã hội. Mặt khác sách giáo khoa Tự nhiên - xã hội lớp 1 không đưa ra 
 kiến thức đóng khung có sẵn mà là một hệ thống các hình ảnh bên cạnh các lệnh 
 yêu cầu học sinh thực hiện. Học sinh muốn chiếm lĩnh tri thức không thể khác là 
 thực hiện tốt các lệnh trong sách giáo khoa. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để học 
 5 /21 Bước 1: Soạn giáo án ở chương trình Power Point.
 Khi soạn ở giáo án ở chương trình Power Point chúng ta cần soạn đủ các 
bước lên lớp, đặc biệt chú ý các bước sau:
 - Kiểm tra bài cũ.
 - Dạy bài mới:
 • Giới thiệu bài, khởi động.
 • Tổ chức các hoạt động dạy học:
+ Hoạt động 1: Quan sát hình thành khái niệm kiến thức
+ Hoạt động 2: Khai thác vốn sống thực tế - Liên hệ hình thành kĩ năng
thái độ.
+ Trò chơi học tập hoặc làm phiếu bài tập theo yeu cầu.
=> Đây là bước quan trọng nhất trong quá trình soạn giáo án.
- Củng cố kiến thức.
- Hướng dẫn về nhà.
 Hiện nay đã có nhiều giáo viên tiểu học soạn giáo án trên chương trình Word, 
điều đó rất thuận lợi cho quá trình soạn giáo án điện tử.
Bước 2: Lựa chọn kiến thức khi trình chiếu.
 Đây là bước rất quan trọng, nhiều giáo viên đặc biệt là những giáo viên mới bắt 
đầu soạn giảng với Power Point còn lúng túng ở bước này. Để thực hiện tốt người 
giáo viên phải nắm được kiến thức trọng tâm của bài giảng, không tham kiến thức, 
không tham chình chiếu, chỉ đưa trình chiếu những kiến thức, nội dung học sinh 
cần ghi nhớ, không đưa phần trình chiếu thuyết giảng của giáo viên. Nếu kiến thức 
đưa ra trình chiếu không đƣợc lựa chọn dễ bị đẩy vào hai tình huống.
 - Kiến thức đưa nhiều học sinh khó theo dõi.
 - Kiến thức đưa quá sơ sài, học sinh không nắm được bài.
 Vì thế người giáo viên cần biết chắt lọc và tinh giảm kiến thức cần trình bày 
trên các Slide, đảm bảo nội dung cô đọng nhưng vẫn đầy đủ ý.
Bước 3: Lựa chọn tư liệu đưa vào giáo án.
Các tư liệu được lựa chọn đưa vào giáo án thường là:
 a) Hình ảnh:
 - Hình ảnh trong sách giáo khoa nhằm giúp các em chiếm lĩnh kiến thức.
 - Hình ảnh bên ngoài sách giáo khoa có liên quan đến bài học nhằm giúp 
 học sinh khai thác vốn sống - liên hệ hình thành kĩ năng.
 - Các đoạn phim, vi deo clip. Bước 4: Thiết kế các Slide của giáo án.
 a) Lựa chọn số lượng Slide cho mỗi bài giảng.
 Trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy thường một giờ dạy Tự nhiên xã hội 
 không nên sử dụng quá 15 - 18 trang.
- Kiểm tra bài cũ: 1 Slide
- Giới thiệu bài mới: 1 Slide
- Bài mới: 12 - 13 Slide
- Củng cố kiến thức: 1 - 2 Slide
- Hướng dẫn về nhà: 1 Slide.
 b) Xây dựng bố cục mỗi Slide
 Tuỳ theo từng nội dung bài mà chúng ta xây dựng bố cục cho linh hoạt.
 c) Chọn phông nền, kiểu chữ, và cỡ chữ.
 Đây cũng là bước quan trọng vì nếu Slide phối hợp màu sắc không chuẩn, thiếu 
 các nguyên tắc cơ bản về độ sáng, tối độ đậm, nhạt, độ tượng phản khiến các Slide 
 không đạt tới sự hài hoà cần thiết dẫn tới gây ức chế cho học sinh. Hoặc các Slide 
 chứa quá nhiều chữ , hình ảnh, kích cỡ nhỏ, người xem không thấy hoặc phải căng 
 mắt ra gây mệt mỏi.
 Nên thống nhất kiểu chữ, cỡ chữ , màu chữ ở những đề mục, nội dung có cùng 
 một vị trí, vai trò, nhiệm vụ...
 Với những nội dung mang ý khái quát hoặc có mục đích chốt lại nội dung, kiến 
 thức được in đậm với màu chữ, kiểu chữ khác hẳn với những màu chữ, kiểu chữ đã 
 chọn ở trên, học sinh dễ khắc sâu kiến thức.
 Chọn phông nền nên chọn màu hài hoà nhưng phải làm nổi bật màu chữ đã sử 
 dụng ở Slide. Không nên chọn màu nền quá tối như màu đen, ghi, nâu, xám...
 hoặc màu quá chói như màu đỏ, tím, cam... Cũng không nên chọn mỗi Slide một 
 màu nền khác nhau điều đó cũng kéo theo màu chữ cũng phải thay đổi khiến cho 
 học sinh khó theo dõi, khó nhớ kiến thức... Vì vậy màu nền nên thống nhất ở tất cả 
 các Slide của một bài giảng.
 d) Chọn cách trình chiếu.
 Nên chọn kiểu đưa kiến thức, hình ảnh xuất hiện một cách nhẹ nhàng, tự nhiên 
 không nên lạm dụng các hiệu ứng các chuyển động khiến kiểu kiến thức xuất hiện 
 một cách cầu kì. Các dòng chữ nên xuất hiện với tốc độ vừa phải, không nên quá 
 chậm mất nhiều thời gian cũng không nên lật quá nhanh các slide gây cho học sinh 
 cảm giác không kịp tiếp thu. Tôi thường chọn những kiểu chuyện động box, plus, 
 expand... Tuy nhiên cũng không nên sử dụng quá nhiều chuyển động trong một 
 Slide, học sinh mất tập trung, chỉ chờ xem dòng chữ tiết theo sẽ xuất hiện kiểu nào.
 Bước 5: Lên lớp
 9 /21 Sau khi học sinh thảo luận và báo cáo kết quả mình vừa thảo luận. Giáo viên đưa 
ra tranh minh họa của hoạt động 1 trên slide thứ 2.
Trên slide thứ 3 tôi yêu cầu học sinh thảo luận theo 4 nhóm theo lệnh yêu
cầu.
Sau đó ở slide thứ 4 tôi làm hiệu ứng cho gia đình bạn Lan hiện trước cùng với 4 
câu hỏi cho học sinh thảo luận. Một học sinh đứng dậy đọc các câu hỏi đó. Tiếp 
theo tôi làm hiệu ứng biến mất và đồng thời cho hiệu ứng bay ra để gia đình bạn 
Lan và câu hỏi cũng hiện ra trên slide 4. Ở phần này học sinh cũng đứng dậy đọc 
câu hỏi. Sau khi học sinh quan sát và đọc câu hỏi tôi đưa phiếu giao việc ghi câu 
 11 /21 Ở slide thứ 6 tôi đưa ra câu hỏi sau đó làm hiệu ứng để “Thảo luận nhóm đôi” 
biến mất và thay vào đó là phần “Đại diện nhóm trình bày trước lớp” hiện ra để 
học sinh nhận biết được thế nào là gia đình.
 13 /21 Slide thứ 8 tôi yêu cầu học sinh thảo luận theo nhóm 4 (học sinh chuẩn bị 
sẵn ảnh của gia đình mình)
Slide thứ 9 nêu kết luận của hoạt động 3.
 15 /21 17 /21 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
 - Ứng dụng CNTT trong dạy-học không phải là một phương pháp mới mà chỉ 
là sự hỗ trợ đổi mới phương pháp dạy-học bằng các công cụ, phương tiện CNTT. 
Do đó điều cần tránh là tuyệt đối không thể đồng nhất việc thực hiện tiết dạy có 
ứng dụng CNTT với bài trình chiếu powerpoint đơn thuần.
 - Cần tránh việc lạm dụng ứng dụng CNTT mà không xem xét kĩ những nội 
dung nào cần thiết và khi nào cần thiết, hoặc loại bỏ hẵn những phương tiện khác.
 - Cần tránh việc chuyển từ “đọc-chép” sang “nhìn-chép”.
Việc ứng dụng CNTT trong một tiết dạy-học không có nghĩa là thời lượng toàn bộ 
tiết dạy-học chỉ dành duy nhất cho ứng dụng CNTT. Giáo viên cần linh hoạt sử 
dụng phương tiện CNTT hay phương tiện truyền thống khác trong tiết dạy-học khi 
nào xét thấy cần thiết và hiệu quả.
 - Thế hệ học sinh ngày nay, ngay từ khi ra đời có vẻ như đã quen với việc tiếp 
nhận thông tin dưới dạng hình ảnh, âm thanh nhiều hơn thế hệ trước. Do đó việc 
dạy học bằng giáo án điện tử, dù là bộ môn khoa học tự nhiên hay khoa học xã hội 
nếu khai thác thế mạnh của công nghệ thông tin sẽ giúp cho học sinh tiếp thu bài 
học tốt hơn nhiều.
 - Và thực tế những năm gần đây dã cho thấy đổi mới phương pháp giảng dạy 
theo hướng vận dụng công nghệ thông tin và các thiết bị dạy học hiện đại đã mang 
lại những tín hiệu vui, khích lệ sự mạnh dạn hơn nữa đối với bản thân người giáo 
viên, đem lại hứng thú học tập cho các em học sinh. Tuy nhiên để có một giáo án 
điện tử phải có thời gian, có ý tưởng từ trước, chứ không phải để đến giờ lên lớp 
mới chuẩn bị. Bởi vậy, đòi hỏi người giáo viên luôn giành nhiều thời gian cho 
công việc soạn bài.
2. Khuyến nghị
 - Nhà trường mua sắm thêm máy chiếu, máy tính để nhiều giáo viên được sử 
dụng giáo án điện tử hơn nữa một cách thường xuyên nhằm nâng cao chất lượng 
dạy và học trong các tiết học.
 - Khuyến khích, động viên giáo viên tham gia các cuộc thi như bài giảng 
E – learning có chất lượng để tạo ngân hàng bài giảng điện tử. 
 Trên đây là một vài kinh nghiệm đưa : Ứng dụng Công nghệ thông tin vào dạy - 
học môn Tự nhiên xã hội lớp 1 ở trường Tiểu học Đặng Trần Côn . Khi ứng dụng 
Công nghệ thông tin vào dạy học tuy có vất vả và mất nhiều thời gian, nhưng hiệu 
quả bài học rất cao. Những tiết dạy có sử dụng Công nghệ thông tin vào dạy học 
gây hứng thú học tập cho học sinh, làm cho tiết học nhẹ nhàng và hiệu quả hơn. 
Tuy nhiên để có một giáo án điện tử phải có thời gian, có ý tưởng từ trước. Chính 
 19 /21