Sáng kiến kinh nghiệm Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ Lớp 1 thông qua giờ chơi, giờ hoạt động tập thể

 TRA
 MỤC LỤC
 NG
 PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ 2
 I. Lý do chọn đề tài 2
 II. Mục đích nghiên cứu 3
 III. Đối tượng nghiên cứu 3
 IV. Phương pháp nghiên cứu 4
 V. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu 4
 PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐẺ GIẢI QUYẾT 4
VẤN ĐỀ
 I. Cơ sở lý luận 6
 II. Thực trạng 7
 III. Biện pháp cụ thể 8
 1. Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ 8
 2. Tìm hiểu về tâm lí học sinh 10
 3. Chia sẻ với phụ huynh học sinh 12
 4. Niềm vui đến với trẻ 15
 IV. Kết quả 17
 PHẦN III: KẾT LUẬN 19
 1.Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm đối với việc giảng dạy, giáo dục. 19
 2. Bài học kinh nghiệm 19
 3. Những ý kiến đề xuất
 Tài liệu tham khảo học mới, tôi định hướng trước cho mình phải gây được tâm thế cho học sinh trong 
những ngày đầu năm học để rồi dẫn dắt các con bước vào năm học đầy tự tin và 
phấn khởi. Để có được kết quả tưởng chừng như đơn giản thế thôi nhưng cách 
thức để đi đến cái đích đó thật không đơn giản chút nào. Có được niềm vui cho 
trẻ không phải tạo ra được từ một giờ học, một ngày học hay một tuần học mà 
phải lôi cuốn, gây hứng thú cho học sinh trên một bình diện rộng ở mọi nơi, mọi 
lúc, qua giao tiếp, qua cách cư xử, bảo ban của giáo viên cho học sinh. Do vậy đòi 
hỏi người giáo viên phải thật nhẫn nại, có tình thương thực sự với học trò. Chỉ có 
tình thương yêu thực sự và lòng cảm thông của cô mới đem lại niềm vui cho học 
sinh khi đi học. Học sinh lớp một đã lớn hơn một chút so với trẻ mẫu giáo cả về 
nhận thức và thể lực. Song trẻ vẫn còn mang đậm phong cánh lứa tuổi nhỏ.: thích 
nghịch, thích chơi. Vậy làm thế nào để người giáo viên chủ nhiệm lớp dần đưa 
các em vào chiều hướng tích cực để hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình ở lớp 
1 mà không khiến cho học sinh căng thẳng, không tạo áp lực cho các em? Đó là 
cả một nghệ thuật mà người giáo viên dạy lớp một không chỉ dạy chữ mà còn phải 
biết dỗ trẻ. Giáo viên phải nắm vững tâm lí của trẻ để động viên, khích lệ các em 
ham mê học tập, giảm dần hoạt động tâm lí vui chơi là chính ở lứa tuổi mẫu giáo 
mà dần chuyển vào việc học.
 III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
 Học sinh tiểu học là giai đoạn tất yếu của quá trình học. Đó là giai đoạn mở 
đầu cho một con người đến với văn hoá. Cũng từ giai đoạn này nhân cách của học 
sinh được hình thành và dần dần phát triển, ví như trong xây dựng cơ bản, khi xây 
một toà nhà cao tầng hiện đại thì việc xử lý nền móng là hết sức quan trọng mà 
nền móng của ngôi nhà lại nằm dưới đáy nhà và một phần sâu trong lòng đất nên 
những người bình thường thì không nhìn thấy được mà chỉ có những nhà chuyên 
môn mới quan tâm và nhìn thấy bản chất, tầm quan trọng, giá trị đích thực của 
nền móng đó. Giai đoạn học sinh ở bậc tiểu học nhất là giai đoạn lớp một với học 
sinh là hết sức quan trọng. Đây chính là giai đoạn nền móng của quá trình phát 
triển năng lực tư duy và đặc biệt là quá trình phát triển nhân cách của học sinh sau 
này.
 Học sinh lớp một rất ngây thơ, tâm hồn các con như một tờ giấy trắng, vẽ lên 
đó đẹp hay xấu phần lớn là tác động của thầy, cô chủ nhiệm. Đặc biệt là hằng 
ngày các con được học ngày hai buổi thì phần lớn thời gian trong ngày các con 
được sống và giao tiếp với cô chủ nhiệm, với bạn bè nhiều hơn với gia đình. Nếu 
trong quãng thời gian đó các con không may gặp phải người “thợ vẽ tồi”, người 
công nhân xây dựng thiếu trách nhiệm thì suốt đời “trang nhân cách” của các con PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI
 ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I.CƠ SỞ LÝ LUẬN
 1. Đặc điểm tâm lý và nhận thức của học sinh lớp 1
 Học sinh lớp 1 còn rất non nớt, các con sống trong những gia đình có hoàn 
cảnh, nếp sống khác nhau nên nhận thức cũng khác nhau.
 Đặc biệt tư duy trẻ lớp 1 cũng rất cụ thể, cảm tính. Các con rất ham hiểu biết, 
thích bắt chước, hiếu động khó tập trung lâu sự chú ý vào một cái gì đó. Năm đầu 
tiên của đời học sinh, trẻ rất bỡ ngỡ với việc chuyển hoạt động chủ đạo từ chơi 
sang hoạt động học tập, đặc biệt rất dễ xúc động với các yêu cầu và nội quy của 
trường học.
 2. Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức, hình thành nhân 
cách, phát triển tư duy và nhận thức của học sinh
 Giáo dục đạo đức, hình thành nhân cách, phát triển tư duy và nhận thức của 
học sinh là mục tiêu và là nhiệm vụ hàng đầu của nhà trường. Giáo dục đạo đức 
phải làm ngay từ nhỏ, càng sớm càng tốt, nhưng phải phù hợp với trẻ. Tục ngữ có 
câu: “Dạy con từ thuở còn thơ”. Giáo dục đạo đức phải làm sớm, bởi lẽ: Tuổi 
thơ trong trắng dễ hấp thụ cái mới, để được cảm hoá, thuyết phục. Những điều răn 
dạy ban đầu đến với trẻ bao giờ cũng in dấu ấn sâu đậm nhất. Trong tâm trí trẻ 
nếu không có giáo dục sớm, trẻ cũng tiếp thu một cái gì đó ngoài dự kiến của 
chúng ta. Những cái đó nếu là điều sai trái, việc giáo dục lại khó khăn gấp bội. 
Kinh nghiệm của ông cha xưa đã đúc kết: “Bé không vin, cả gãy cành! ”
 Học sinh lớp 1 cũng không phải là quá bé, với vốn ngôn ngữ, kinh nghiệm 
đạo đức và kiến thức đã thu được ở gia đình, nhà trẻ, các lớp mẫu giáo, các con 
có thể tiếp thu các chuẩn mực đạo đức và kiến thức ban đầu ở dạng hành vi cụ thể 
không khó khăn, từ đó làm nẩy nở những tình cảm, thói quen đạo đức và những 
tư duy ban đầu của các con. Và nếu chúng ta không quan tâm giáo dục ở lứa tuổi 
này thì đó là điều sai lầm của chúng ta và chúng ta là người đầu tiên phải gánh 
chịu hậu quả đó.
 3. Mục tiêu của công tác chủ nhiệm
 Công tác chủ nhiệm lớp là một nội dung về chuyên môn nghiệp vụ của giáo 
viên tiểu học. Công tác chủ nhiệm quyết định chất lượng dạy và học của giáo viên 
và học sinh. Làm tốt công tác chủ nhiệm tức là người giáo viên đã hoàn thành tốt 
việc giảng dạy các bộ môn và tổ chức giáo dục, rèn luyện đạo đức cho học sinh. 
Đặc biệt trong nhà trường tiểu học, vai trò của người giáo viên chủ nhiệm hết sức Từ đó, các em muốn thoát ra, muốn được tự do. Vậy phải làm gì để giúp các em 
học tập tốt, rèn đạo đức theo những khuôn khổ, giáo huấn của nhà trường với tâm 
lý thoải mái, thích thú hơn là bị ép buộc ?
 Khả năng giao tiếp giữa học sinh với giáo viên, giữa học sinh với học sinh 
còn nhiều hạn chế, chỉ có một số học sinh khá giỏi mạnh dạn tham gia còn học 
sinh nhút nhát thì thu mình ngại tham gia. Học sinh chưa mạnh dạn tự tin trong 
việc phân tích, xử lý tình huống... Do khả năng đánh giá hành vi của bản thân và 
xung quanh còn thiên về cảm tính. Xuất phát từ khó khăn trên mà tôi đã có những 
giải pháp sau để tháo gỡ khó khăn đó làm cho công tác chủ nhiệm được dễ dàng 
hơn.
 III. BIỆN PHÁP CỤ THỂ
 1. Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ
 Như chúng ta đã biết ngoài vệc xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách 
cho trẻ thông qua các bài giảng ở trên lớp của tất cả các bộ môn được giảng dạy 
trong nhà trường thì việc xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ 
thông qua các giờ chơi, giờ hoạt động tập thể...là hết sức cần thiết và bổ ích. Vì 
vậy với khuôn khổ của đề tài này tôi chỉ đề cập đến vấn đề là: Xây dựng, hình 
thành và giáo dục nhân cách cho trẻ thông qua giờ chơi, giờ hoạt động tập thể.
 a) Xây dựng, hình thành và giáo dục nhân cách cho trẻ thông qua 
giờ chơi
 Sau những giờ học căng thẳng và mệt mỏi thì giờ chơi là giờ các con được 
vui chơi thoải mái, chơi những gì mà con thích. Chính vì vậy mà đã nẩy sinh bao 
nhiêu vấn đề làm cho người làm công tác chủ nhiệm phải hết sức quan tâm, tìm 
ra những giải pháp phù hợp để giờ chơi thực sự trở thành một giờ chơi lành mạnh 
và bổ ích.
 Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm tôi đã xây dựng cho mình kế hoạch 
để hướng dẫn các con có giờ chơi thật thoải mái, lành mạnh bổ ích cụ thể như sau:
 - Ngay từ đầu năm tôi đã kết hợp với ban phụ huynh của lớp chuẩn bị cho 
các con một số vật dụng cần thiết phục vụ cho giờ chơi như: Cầu lông, dây nhảy, 
quả cầu, giấy vẽ, bút màu, phấn màu, bộ xếp hình, que tính, sách, báo, truyện,....
 - Đến giờ chơi tôi cho các con tự chọn các vật dụng để phục vụ trò chơi mà 
con thích. Với trò chơi mà các con chưa biết cách chơi tôi đã hướng dẫn và chơi 
cùng các con.
 Ví dụ: Với những trò chơi đá bóng, đá cầu, cầu lông hay nhảy dây hầu như làm một số đồ chơi đơn giản để trưng bày hoặc để tặng người thân bạn bè. Dựa 
trên hướng dẫn ở báo Chăm học, tôi tập chung cả lớp lại và hướng dẫn các em 
làm việc theo nhóm. Các em cùng làm, cùng góp, giúp đỡ nhau làm việc.
 Nhờ thường xuyên tổ chức các hoạt động sinh hoạt tập thể và các trò chơi 
cho cả lớp nên các em trở nên rất tự tin, rất năng động sáng tạo. Và điều quan 
trọng là tôi đã thực sự xây dựng được một môi trường học tập thân thiện, học sinh 
tích cực. Sĩ số của lớp tôi luôn đảm bảo, chất lượng học tập của học sinh ngày 
càng nâng cao.
 2. Tìm hiểu về tâm sinh lí của học sinh để hình thành và giáo 
 dục nhân cách cho các em.
 a) Trẻ rất thích được thể hiện mình
 Trong lớp tôi có một số học sinh thường thích mình là nhân vật trung tâm, 
muốn được làm mẫu để các bạn chú ý tán thưởng và đề cao mình. Nắm được đặc 
điểm tâm lý đó tôi thường tranh thủ cho các con có dịp thể hiện mình. Trong giờ 
học toán có một học sinh thông minh nhanh nhẹn thường làm toán xong trước các 
bạn, mỗi khi làm bài xong con thường ngoảnh đi ngoảnh lại khoe với các bạn “tớ 
xong nhất” nhưng bài bạn ấy làm rất ẩu. Để chấn chỉnh điều đó, tôi cho con lên 
bảng chữa bài kèm theo một điều kiện “Nếu làm bài đúng và đẹp cô sẽ thưởng”. 
Vì con rất thích được bạn khen và thán phục mình, trước lời động viên và yêu cầu 
của cô nên con đã làm bài trên bảng vừa nhanh vừa trình bày bài cẩn thận. Con 
trở về chỗ ngồi với một tràng pháo tay giòn giã của các bạn. Con vui lắm nét mặt 
hớn hở, hãnh diện vì được các bạn đề cao là người giải toán nhanh nhất.
 Trong giờ học Tiếng Việt cũng vậy, con có giọng đọc lưu loát, diễn cảm nên 
tôi cho con đọc bài mẫu cho các bạn, đọc truyện cho các bạn nghe trong giờ đọc 
truyện. Con rất vui khi được các bạn tặng cho danh hiệu “Người có giọng đọc của 
phát thanh viên”. Cũng từ đó tôi thấy các con trong lớp có sự thi đua ngầm, con 
nào cũng muốn được lên đọc như bạn. Trong giờ Kể chuyện, Đạo đức, Tập đọc 
tôi thường xuyên cho các con đọc phân vai hay đóng những đoạn tiểu phẩm (giờ 
Đạo đức) đa số học sinh đều xung phong tham gia bởi các con muốn được dịp thể 
hiện mình, nội dung tiết học với các con mang tính tự nhiên, mọi thành viên đều 
cảm thấy vui vẻ thoải mái và rất tích cực hoà nhập với tập thể lớp, học sinh được 
thể hiện nhiều qua các tiết học trở lên bạo dạn tự tin hơn trước đám đông.
 b) Tính hiếu thắng của trẻ
 Hầu như bất cứ đứa trẻ nào cũng có tính hiếu thắng. Tôi gắn sự hiếu thắng 
đó theo hướng tích cực, xây dựng tính hiếu thắng đó trở thành hướng phấn đấu 
vươn lên trong học tập của mỗi học sinh. Trong lớp tôi chọn một số cặp học sinh + Tổ chức cho học sinh học theo nhóm để học sinh khá giỏi giúp đỡ học sinh 
yếu kém tiến bộ.
 + Gặp gỡ phụ huynh học sinh trao đổi về tình hình học tập, cũng như sự tiến 
bộ của con em để phụ huynh giúp đỡ thêm việc học ở nhà cho các em.
 + Chú ý tránh thái độ miệt thị, phân biệt đối xử làm cho các em nhụt chí, xấu 
hổ trước bạn bè.
 3. Chia sẻ với phụ huynh học sinh
 Học sinh rất thích được cô khen và phụ huynh luôn mong: Sau mỗi buổi đón 
con ở trường về lại được con mình khoe có những lời khen, những chuyện vui ở 
lớp. Chỉ cần có thế thôi cũng đủ để bố mẹ thêm vui và vơi đi bao sự nhọc nhằn 
của cả một ngày lao động vất vả. Cũng chỉ cần có thế mà bữa cơm gia đình học 
sinh hôm ấy cảm thấy ngon miệng hơn và hạnh phúc hơn. Nhưng thực tế không 
phải bao giờ các con cũng học bài và làm bài chuyên cần để cô giáo sẵn lòng ghi 
ngay lời “cô khen con”. Nhiều khi kiểm tra bài, học sinh vì một lý do nào đấy 
không hoàn thành bài tôi vẫn nghiêm khắc phê những lời khuyên động viên ôn 
tồn mở lối cho học sinh. Nhắc cho học sinh nợ đến lần kiểm tra sau đồng thời 
thông báo cho học sinh biết điều đó. Cách làm này đã làm mất đi sự thất vọng 
trong lòng các con và mở ra cho các con hy vọng để cố gắng ở lần sau. Những 
con này luôn có tư tưởng gỡ lại điểm nên đã lập công chuộc tội “rất hào hứng 
xung phong được kiểm tra vào tiết học tiếp. Phụ huynh học sinh biết được điều 
đó đều cố gắng động viên con học và họ không băn khoăn, lo lắng về kết quả học 
tập của con mình có thể rơi vào mức độ “báo động”.
 4. Niềm vui đến với trẻ
 a) Thân thiết tình thầy trò
 Tạo đựơc tâm thế cho học sinh trong buổi học là vô cùng cần thiết. Hiểu điều 
đó nên tiết đầu tiên tôi không bao giờ mắng mỏ, trách phạt bất cứ một học sinh 
nào. Dù hôm đó học sinh đi muộn hay quên không mặc đồng phục hoặc quên 
sách, vở, thiếu phần chuẩn bị...Nếu nặng lời mắng mỏ sẽ đem lại cho học sinh đó 
nỗi buồn, cảm giác có tội sẽ đè nặng, phá tan sự tiếp thu của học sinh trong cả 
buổi học hôm ấy. Chính cô giáo cũng bị ức chế, buồn bực, tức tối trong suốt giờ 
giảng của mình. Để tránh tình trạng trên, sáng sáng khi bước chân vào lớp tôi 
thường nghĩ ra một câu chào, một câu đùa hóm hỉnh hoặc sau lời chào là một vài 
cử chỉ ân cần: Khi thì sửa lại tóc cho em này, lúc lại cài áo cho em kia... vv...Để 
sao cho học sinh cảm nhận được một ngày học mới bắt đầu hết sức nhẹ nhàng và 
ấm áp. Đến cuối ngày học hôm ấy, tôi cho các con bình chọn ai học ngoan và ai