Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy Tập viết trong giờ học vần Lớp 1

 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
 A. PHần mở đầu
 Lí do lựa chọn đề tài
 1. Tầm quan trọng của việc dạy tập viết cho học sinh lớp 1
 Chữ viết là một trong những phát minh gây ấn tượng nhất, là thành tựu 
 đánh dấu sự phát triển của nhân loại. Việc hình thành và xây dựng những thói 
 quen tốt về chữ viết cho học sinh là một trong những nội dung giáo dục quan 
 trọng. Mặt khác, chữ viết còn thể hiện nền văn hoá, sự tinh hoa của một dân 
 tộc. Ông cha từ xưa đã có truyền thống hiếu học, coi trọng nhân tài, đặc biệt 
 là những người “văn hay- chữ tốt”.
 Trong thực tế, đôi khi chỉ qua chữ viết của một người ta có thể nhận ra 
 một vài nét trong tính cách của họ. Nhưng quan trọng hơn cả là cùng với lời 
 nói, chữ viết là phương tiện giao tiếp của con người. Chữ viết đúng, sạch, đẹp, 
 rõ ràng không những giúp người đọc dễ hiểu mà còn tạo thiện cảm với người 
 đọc.
 Khi đủ tuổi vào lớp 1, các em đã phát âm được một số âm và các tiếng 
 của mẹ đẻ. Một số em đã học mẫu giáo thì nhận dạng được chữ cái, biết giọi 
 tên các chữ cái trong chữ nhưng chưa biết dùng ký hiệu để ghi lại từng âm vị. 
 Môn học Tiếng Việt giúp các em nắm được kiến thức về ngôn ngữ, học để 
 giao tiếp bằng ngôn ngữ, học để cảm nhận cái hay, cái đẹp của ngôn từ Tiếng 
 Việt và phần nào hiếu được những vấn đề của cuộc sống.
 Như vậy ở môn Tiếng Việt lớp 1 là nền móng của bậc Tiểu học. Dạy 
 Tiếng Việt lớp 1 có nhiệm vụ rất lớn lao là trao cho các em cái chìa khoá để 
 vận dụng chữ viết khi học tập và là công cụ để các em sử dụng suốt đời. Đối 
 với học sinh lớp 1 yêu cầu cơ bản và quan trọng nhất trong học Tiếng Việt là 
 đọc thông viết thạo mà cần thiết hơn cả là chất lượng chữ viết. Vậy học sinh 
 lớp 1 phải biết xác định đường kẻ, dòng kẻ, phải viết đúng kích cỡ, độ cao, độ 
 rộng Nói chung phải có kỹ năng viết đúng quy trình, đây là cơ sở để các 
 em viết chữ đẹp, rõ ràng, linh hoạt, đúng mẫu chữ ở các lớp trên. Kỹ năng 
 viết được thực hành trước hết trong các phần tập viết của giờ Tiếng Việt, 
 1 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
 B. NộI DUNG
 Chương i
 Dạy tập viết trong giờ học vần thế nào 
 để giúp học sinh viết đúng và đẹp
 1. Rèn học sinh viết chữ đúng mẫu:
 Đây là một yêu cầu quan trọng bậc nhất. Vì vậy những gi học sinh được 
 tiếp xúc đầu tiên sẽ làm các em dễ nhớ và nhớ lâu nhất. Chính vì vậy, ngay 
 sau khi học sinh được nhận mặt chữ, ghi âm bằng con đường qua mắt nhìn rồi 
 lưu lại hình ảnh con chữ, các em phải tái hiện ngay con chữ đó trên bảng, 
 (vở). Trong giờ học Tiếng Việt ngoài kỹ năng đọc, kỹ năng viết của học sinh 
 cũng được thể hiện ngay. Học sinh được quan sát chữ mẫu của cô, nhận xét 
 về chiều cao, độ rộng của chữ, cấu tạo của chữ gồm những nét nào và xem cô 
 hướng dẫn cách viết từ điểm đặt bút đến cách đưa từng nét chữ, học sinh có 
 thể nhập tâm ngay vào mẫu chữ và thể hiện điều đó ngay trên chiếc bảng học 
 sinh.
 Ví dụ: Bài 8 Tiếng Việt I (tiết 1) - Dạy học sinh viết chữ h bao gồm các 
 bước sau:
 Bước1: Học sinh quan sát chữ mẫu của cô và nhận xét.
 + Chữ h gồm 2 nét: nét khuyết trên và nét móc 2 đầu.
 + Nét khuyết trên cao 5 li, nét móc 2 đầu cao 2 ly.
 + Chữ h rộng 2 ly.
 Bước 2: Học sinh quan sát cô viết mẫu:
 Giáo viên viết mẫu và giảng.
 Đặt bút ở đường kẻ ngang thứ hai sát bên trái đường kẻ dọc tâm, viết nét 
 khuyết cao 5 li dựa vào đường kẻ dọc cho đẹp, đến điểm dừng đến của nét 
 khuyết trên đường kẻ ngang thứ nhất rê bút viết tiếp nét móc 2 đầu (rê sát bút 
 trùng với đường kẻ dọc đến hết đường kẻ ngang thứ 2 mới tách ra viết nét 
 móc 2 đầu) dừng bút ở đường kẻ ngang thứ 2.
 Bước 3: Học sinh tập viết chữ h ra bảng con
 3 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
 lên bảng nam châm, các bạn khác sẽ phát hiện được chỗ đúng, chỗ sai của 
 bạn và tự sửa được cho bạn, cho bản thân mình.
 Với học sinh lớp 1, việc làm này lúc đầu có thể hơi khó nhưng ngày nào 
 cũng được luyện tập sẽ trở thành thói quen nề nếp, sẽ tạo cho việc làm dễ 
 hơn, hiệu quả học cao hơn. GV cũng có thể sử dụng ngay bảng của học sinh 
 để gắn ngay vào bảng nam châm để sửa những lỗi sai phổ biến của cả lớp và 
 dùng chiếc bảng học sinh để viết mẫu chữ cho học sinh quan sát và tập viết 
 giống cô.
 Vở tập viết in thuận lợi là chữ có sẵn, chữ mẫu in rõ ràng, đẹp nhưng cần 
 có điểm đặt bút để học sinh biết khoảng cách giữa các chữ và viết bài được dễ 
 dàng.
 Ngoài các phương tiện nêu trên, bàn ghế đúng quy cách và ánh sáng 
 trong phòng học là điều kiện rất quan trọng để giúp các em viết tốt. Vấn đề 
 này Ban giám hiệu trường tôi hết sức quan tâm trang bị cho toàn trường đặc 
 biệt là khối 1 bàn ghế đúng quy cách theo tiêu chuẩn, giữa bàn và ghế liền 
 luôn có khoảng cách đảm bảo đúng chuẩn, ánh sáng trong trường học được 
 trang bị đầy đủ, tốt. Trường còn trang bị cho tôi bảng nam châm, chống loá 
 để tạo điều kiện cho tất cả học sinh nhìn bảng được rõ ràng.
 5 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
 1.4. Để học sinh viết đúng chữ mẫu và viết đẹp phương tiện học tập của 
học sinh là đặc biệt cần thiết gồm: bút, bảng, vở tập viết, bàn ghế đúng quy cách, 
ánh sáng đầy đủ.
 1.5. Khi học sinh viết bài, ngoài việc cầm bút đúng tư thế, muốn viết 
đúng và đẹp học sinh cân biết quan sát chữ mẫu để biết cấu tạo chữ, nhận xét 
được chiều cao, độ rộng của chữ, nhìn cô hướng dẫn cách viết để nắm được kỹ 
thuật viết chữ và viết theo mẫu.
 Đây là một trong những chữ khó viết ở phần chữ cái. Rất nhiều em khi 
viết đến chữ này đều bị mắc ở phần nét thắt giữa. Giúp các em khắc phục tôi đã 
làm như sau:
 Cho học sinh so sánh chữ h và chữ k (mẫu hai chữ phóng to)
 + Giống nhau: cùng có nét khuyết trên. học sinh đã biết cách viết
 + Khác nhau : chữ h có nét móc 2 đầu
 Chữ k có nét thắt giữa
 Để viết được đúng nét thắt giữa của chữ k, tôi đã phóng to riêng phần nét 
thắt giữa của chữ k trên khung chữ kẻ li. Học sinh nhận xét chiều cao, độ rộng 
của nét thắt: Nét thắt giữa gồm 2 phần:
 + Phần trên nét thắt hơi giống chữ c lộn ngược
 + Phần dưới nét móc gần giống nét móc 2 đầu.
 Tôi viết mẫu cho học sinh xem trên bảng từng phần của nét thắt, luyện 
học sinh viết ra bảng riêng từng phần của nét thắt cho học sinh quen tay. GV chú 
ý cho học sinh viết đúng the nét này ngay từ khi cho học sinh học các nét cơ bản.
 Sau khi học sinh đã viết được riêng từng phần nét thắt giữa, tôi hướng 
dẫn học sinh ghép 2 phần rời của nét thắt để được nét thắt giữa hoàn chỉnh bằng 
cách rê bút nối 2 phần của nét thắt như sau:
 Đặt bút ở đường kẻ ngang thứ 2 viết nét cong phải hơi chếch lên chạm 
đường kẻ ngang thứ 3 vòng gần đến điểm đặt bút vừa xong rê bút viết liền nút 
nằm ngang trên đường kẻ ngang thứ 2, điểm kết thúc của nét nút thẳng với chỗ 
rộng nhất của phần trên nét thắt, rê bút nối liền với nét móc dưới và dừng bút ở 
đường kẻ ngang thứ 2. 
 7 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
chính tả nhiều khi gây cho học sinh sự tẻ nhạt. Giáo viên phải bám vào yêu cầu 
của từng bài học từ đó nghiên cứu bổ xung cho phù hợp với học sinh của lớp 
mình. Bài soạn của giáo viên công phu sẽ tránh gây nhàm chán, rèn luyện được 
chữ viết mà lại gây được hào hứng cho học sinh.
 Để có bài soạn tốt, giáo viên luôn sưu tầm tài liệu, sách tham khảo về 
cách rèn luyện chữ viết cho học sinh, những quyển vở sạch, đẹp giới thiệu cho 
những em học sinh có ý thức lấy đó làm gương cho mình.
 Ngoài ra, về tư thế cầm bút của học sinh là điều giáo viên cần phải quan 
tâm đầu tiên,thực tế có nhiều cách cầm bút không đúng như tôi đã nêu ở phần 
viết bảng, giáo viên có thể phải mất hàng tuần và luyện thường xuyên trong suốt 
cả năm học về cách cầm bút đúng mẫu để học sinh viết tốt hơn. Khi viết đôi tay 
trực tiếp điều khiển quá trình viết của trẻ, các cơ và tay của trẻ đang độ phát 
triển, nhiều chỗ còn là sụn nên cử động các ngón tay còn vụng về, chống mệt 
mỏi. Khi cầm bút các em có tâm lý bị rơi. Điều này gây một phản ứng tự nhiên 
là các em cầm bút quá chặt, các cơ tay căng lên rất khó di chuyển. Muốn có thói 
quen viết chữ nhẹ nhàng, thoải mái trước hết học sinh phải biết kỹ thuật cầm bút 
bằng 3 ngón tay (ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa). Bàn tay phải với điểm tựa là 
mép cùi tay, đầu bút hướng ra phía trước, cầm bút phải tự nhiên, đừng chặt quá 
sẽ khó vận động, nếu lỏng quá sẽ không điều khiển được bút. Nếu các em cầm 
sai kỹ thuật bằng 4, 5 ngón tay, khi viết vận động cổ tay, cánh tay thì các em sex 
mau mệt, sức chú ý kém, kết quả viết chữ sẽ không đúng và nhanh được.
 2.3. Rèn cho học sinh tư thế ngồi chuẩn.
 Giáo viên phải rèn cho học sinh tư thế ngồi chuẩn để có thể viết chữ đẹp 
lại không gây ra những dị tật để đời cho học sinh như: cận thị, vẹo cột sống...
 Tư thế ngồi viết:
 - Lưng thẳng
 - Không tỳ ngực xuống bàn
 - Mắt cách vở khoảng 20 - 25 cm
 - Tay phải cầm bút, tay trái tỳ nhẹ lên mép vở để giữ.
 - Hai chân để song song thoải mái.
 Cách cầm bút
 9 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
 Sau đây tôi xin minh họa 1 bài dạy tập viết trong giờ học vần
 Bài 8 (Tiếng việt 1 - Tập 1)
 Thời Hoạt động dạy và học
 gian Giáo viên Học sinh
 6’ Tiết 1 Hướng dẫn viết bảng.
 Giáo viên yêu cầu học sinh đọc bài Đọc bài viết: l - h
 viết Lê - hè 
 Gắn chữ:
 Yêu cầu học sinh so sánh chữ: 2 học sinh so sánh l với h
 Giống: có nét khuyết trên
 Khác: l có nét móc dưới
 H có nét móc 2 đầu
 Cho học sinh nhận xét về chiều cao? 1 HS nhận xét
 Chiều rộng của các chữ. Cao: Nét khuyết 5 li
 Nét móc 2 đầu: 2 li
 Nét móc dưới (nét hất) 1 li
 Rộng: h: 3li
 GV chỉ vào chữ mẫu và nói cách viết l: 2 li
 k: Đặt bút ở đường kẻ ngang thứ 2 sát 
 bên trái đường kẻ dọc viết nét khuyết 
 trên cao 5 li dựa lưng vào đường kẻ 
 dọc cho đẹp, đến gần đường kẻ ngang HS lắng nghe và quan sát cô viết 
 thứ nhất lượn bút nối liền với nét móc mẫu
 dưới rộng gần 2 li và dừng bút ở 
 đường kẻ ngang thứ 2.
 h: Đặt bút viết nét khuyết trên giống 
 như chữ l, đến điểm dừng bút của nét 
 khuyết trên rê bút sát vào nét khuyết 
 đến đường kẻ ngang thứ 2 lượn bút 
 viết nét móc 2 đầu cao 2 li và dừng bút 
 ở đường kẻ ngang thứ 2.
 11 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Thị Thanh Thủy
 C. KếT LUậN
 I. KếT LUậN
 Trong quá trình dạy môn học vần và hướng dẫn học sinh viết đúng, 
 viết đẹp tôi nhận thấy: học vần, tập viết là bộ môn thực hành phải có sự luyện 
 tập thường xuyên hằng ngày. Tuy nhiên lứa tuổi các em còn nhỏ, rất ngại viết 
 nhiều vì khi viết các em phải tập trung chú ý cao độ dễ gây mệt mỏi và cơ tay 
 các em còn yếu nên nhanh bị mỏi chữ xấu điểm kém chán viết, 
 ngại viết. Giáo viên trong quá trình dạy tạo cho học sinh viết quá nhiều bài, 
 thực hiện một số biện pháp như tôi đã nêu ở trên. Đặc biệt động viên khen 
 thưởng kịp thời những học sinh viết bài có tiến bộ.
 Trong khi tập viết, học sinh được hoạt động cá nhân nhiều phát huy tính 
 tích cực chủ động tự giác của các em để hoàn thành bài học. Phương tiện hoạt 
 động đúng mức sẽ góp phần lớn trong việc hình thành nhân cách cho các em, 
 rèn cho trẻ những phẩm chất đạo đức như: tính cẩn thận, tinh thần kỷ luật và 
 thẩm mỹ để sau này lớn lên các em sẽ trở thành những con người có ích cho 
 xã hội. Trong nhà trường việc dạy học sinh viết đúng, viết đẹp cần được coi 
 trọng từ lớp 1 và cả các lớp trên. Đó là một yêu cầu không được coi thường 
 của giáo dục phổ thông.
 Tôi thiết nghĩ, để giúp các em học sinh viết sạch đẹp thì nhà trường và 
 gia đình cần chuẩn bị tốt những điều kiện ban đầu về cơ sở vật chất giúp các 
 em có được sự thoải mái khi viết. Đồng thời người giáo viên cần phải kết hợp 
 và sử dụng các phương pháp một cách linh hoạt, có sự sáng tạo trong giảng 
 dạy. Và một điều kiện không thể thiếu với mỗi người giáo viên đó là sự kiên 
 trì, tính cẩn thận và luôn luôn yêu nghề mến trẻ. 
 Hà Nội, ngày 16 tháng 4 năm 2012
 Người viết
 Nguyễn Thị Thanh Thủy
 13