Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 1 học tốt môn học vần

 PHÒNG GD&ĐT TÂN CHÂU CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 TRƯỜNG TH D CHÂU PHONG Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 Châu Phong, ngày 03 tháng 12 năm 2018
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP MỘT
 HỌC TỐT MÔN HỌC VẦN
 I. Sơ lược lí lịch tác giả.
- Họ và tên: Lê Thị Ngọc Hà Nam, nữ: Nữ
- Ngày tháng năm sinh: 03-07-1977
- Nơi thường trú: Hòa Long- Châu Phong- Tân Châu- An Giang
- Đơn vị công tác: Trường Tiểu học “D” Châu Phong
- Chức vụ hiện nay: Giáo viên dạy lớp
- Trình độ chuyên môn: Đại học sư phạm
- Lĩnh vực công tác: Chuyên môn
II. Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị:
 Trường Tiểu học “D” Châu Phong nằm trên địa bàn dân cư khá chật hẹp, 
đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn chủ yếu làm thuê, làm ruộng và mua 
bán nhỏ. Từ đó có ảnh hưởng rất nhiều đến công tác giáo dục của tất cả giáo viên 
khối lớp một nói chung và lớp 1D nói riêng. Tuy nhiên, giáo viên trong khối có 
nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy và rất nhiệt tình trong công tác, biết vận dụng 
có sáng tạo trong thực tiễn và biến cái khó thành điều kiện vươn lên để hoàn thành 
kế hoạch và chỉ tiêu của nhà trường đề ra.
 * Thuận lợi:
 Tổ khối một được Ban giám hiệu nhà trường quan tâm hướng dẫn, chỉ đạo cụ 
thể nhiệm vụ năm học 2018 – 2019.
 Cơ sở vật chất được sửa chữa khang trang, tạo điều kiện thuận lợi cho tổ, 
khối giảng dạy và hoạt động tốt hơn.
 Giáo viên trong tổ nhiệt tình và có trình độ chuyên môn vững vàng có kinh 
nghiệm giảng dạy, tích cực tự học để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. 
Tập thể tổ luôn luôn đoàn kết giúp đỡ nhau trong công tác.
 Đa số học sinh ngoan ngoãn, lễ phép, có ý thức học tập tốt và được trang bị 
đầy đủ đồ dùng học tập để phục vụ cho việc học tập trong năm học mới.
 Nhiều phụ huynh học sinh đã có chuyển biến trong nhận thức, có quan tâm 
đến việc học tập của con em.
 - 1 - Một số học sinh học trước quên sau, không nhớ hết âm, không biết ghép âm 
vần thành tiếng. Một số em chưa có ý thức trong học tập, trình độ học sinh trong 
lớp không đồng đều. Bên cạnh những em phát triển tốt, tiếp thu nhanh vẫn còn một 
số em yếu về thể chất, phát triển chậm về trí nhớ.
 Gia đình phải vất vả lo chạy cái ăn, cái mặc hàng ngày nên thiếu thời gian 
quan tâm con cái học ở nhà. Nhiều cha mẹ sợ con cái mình học thua bạn nên có đôi 
khi làm bài giùm ở nhà gây khó khăn trong công tác giảng dạy của giáo viên
 Mỗi giáo viên lớp Một đều được trang bị đầy đủ tranh ảnh theo sách giáo 
khoa và bộ chữ dạy Học vần để các em dễ dàng liên tưởng khi đọc, viết. từ đó giúp 
các em đọc tốt và viết chữ rõ ràng, phù hợp và viết đẹp hơn.
 Do đó muốn nâng cao chất lượng học tập cho học sinh chưa hoàn thành lớp 
một đòi hỏi người giáo viên phải có biện pháp thiết thực. Ngoài việc đầu tư cho 
quá trình lên lớp của giáo viên thì việc tìm hiểu nguyên nhân vì sao học sinh đọc 
yếu và viết chậm là điều kiện cần thiết không thể thiếu. 
 Còn nặng nề về cung cấp kiến thức, chưa chú ý đến việc tạo điều kiện giúp 
cho học sinh tự tìm tòi tiếp thu kiến thức.
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến.
 Để tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp một cách có hiệu quả người giáo 
viên cần lựa chọn, vận dụng các phương pháp dạy học sao cho phù hợp với mục 
đích và nhiệm vụ từng bài học, đảm bảo cho các em phát triển khả năng quan sát 
nhanh, luyện tập thói quen biết phân tích, so sánh, tổng hợp và bước đầu biết phán 
đoán những sự vật, hiện tượng đơn giản có liên quan đến bài học, gần gũi xung 
quanh các em.
 Rèn học sinh học tốt môn Học vần không phải là một sớm một chiều mà cần 
phải là một quá trình rèn luyện lâu dài, liên tục và diễn ra ở nhiều môi trường khác 
nhau. Riêng tôi luôn trăn trở và suy nghĩ nhiều cách để giúp học sinh làm sao thích 
đọc, thích viết, đọc lưu loát rõ ràng, viết đúng mẫu chữ, viết đều, viết đẹp để đáp 
ứng được sự đi lên của xã hội. Để thực hiện được những ước mơ như vậy việc trau 
dồi những kiến thức cho giáo viên và học sinh về đọc đúng, viết đẹp trong trường 
tiểu học là quá trình đòi hỏi phải có sự nỗ lực của bản thân người học. Một quá 
trình rèn luyện thường xuyên nó đòi hỏi tính cần cù, kiên trì, chịu khó cao.
3. Nội dung sáng kiến
 3.1. Tiến trình thực hiện:
 Với sáng kiến này, tôi muốn góp phần nhỏ vào việc rèn đọc,viết cho học 
sinh để tìm ra phương pháp giúp giáo viên dạy Học vần được tốt hơn. Để đạt được 
mục đích như mong muốn, tôi đã thực hiện như sau:
 - Giúp học sinh nhận biết được, đọc được và viết được các nét cơ bản.
 - 3 - Một phần các em mới vào đầu năm học, các em đã qua mẫu giáo hoặc các 
em được gia đình hướng dẫn trước nên các em này biết đọc, biết viết.Còn phần lớn 
các em không biết đọc và viết, các em chưa quen với môi trường lớp học. cho nên 
tôi tiến hành khảo sát để nắm lại toàn bộ các em và có hướng để hướng dẫn các em 
sau này.
 Việc khảo sát được tôi tiến hành từng em một và khảo sát thật cụ thể. Trong 
quá trình khảo sát, theo kinh nghiệm các năm vừa qua tôi thấy luôn có các em đối 
tượng như sau: 
 +Nhóm 1: Trong nhóm này các em đều biết đọc, biết viết thành thạo, có 
những em nghe đọc và viết luôn được những từ khó. Đối với nhóm này giáo viên 
chủ nhiệm thật nhẹ nhàng hướng dẫn các em trong năm học.
 Ví dụ: Từ “ hươu sao” khi đọc các em không cần phải đánh vần mà đọc trơn 
nhanh, viết một cách thành thạo, chính xác.
 +Nhóm 2: Các em biết đọc nhưng không biết viết.
 Ví dụ: Tiếng “ghi” các em đọc: gh - i - ghi, khi viết các em lại viết: g - i – 
gi.
 +Nhóm 3: Các em biết viết nhưng không biết đọc.
 Ví dụ: Từ “ lưu loát” khi viết các em viết đúng mẫu, đúng độ cao mà không 
đọc được đánh vần rất lâu.
 +Nhóm 4: Các em biết đọc, biết viết nhưng còn chậm.
 Ví dụ: Từ “xôn xao” phải đánh vần khi đọc: x - ôn - xôn, x - ao - xao 
xôn xao, viết không đúng mẫu, sai độ cao.
 +Nhóm 5: Nhóm các em không biết đọc, không biết viết (Do các em chưa 
đi học mẫu giáo cũng như việc dạy ở gia đình không được cha mẹ quan tâm hoặc 
do cha mẹ không biết chữ )
 Ví dụ: Từ “ con cò” các em không nhận được mặt chữ khi đọc, viết còn 
nghuệch ngoạc không ra chữ. 
 +Nhóm 6: Nhóm các em do trí não chậm phát triển, ít tiếp thu được bài.
3.3.2. Biện pháp 2: Tìm hiểu về gia đình học sinh
 Ngay từ đầu năm học, sau khi ổn định nền nếp lớp, khảo sát các em tôi tiến 
hành tìm hiểu về gia đình các em. Tôi tiếp xúc tận nhà của tất cả các em. Từ đó tôi 
nắm bắt hết hoàn cảnh gia đình từng em một. Qua việc tìm hiểu của mình đối với 
từng em giáo viên sẽ có sự định hình dễ dàng trong quá trình hướng dẫn giáo dục 
các em. Một số gia đình khá giả, nhưng cha mẹ lo làm đôi khi chiều chuộng con 
cái quá mức, chỉ biết cho tiền đi học mỗi ngày mà chẳng quan tâm đến việc học 
của chúng. Nhiều gia đình lại có suy nghĩ dạy học là trách nhiệm của thầy cô ở 
trường gia đình không cần phải lo. Có một số ít gia đình cha mẹ không biết đọc, 
biết viết và cũng không cần quan tâm đến việc học của con. Có gia đình cũng rất 
quan tâm đến việc học của con trẻ nhưng do việc học hiện nay cải cách theo 
chương trình mới, cách dạy ráp vần cũng khác trước nên cũng khó khăn trong việc 
dạy thêm ở nhà.
 VD: Cách dạy đánh vần lúc trước tiếng “ngan” đánh vần là: a - n - an - ng - 
an - ngan
 Cách dạy đánh vần hiện nay tiếng “ngan” đánh vần là: ng - an - ngan 
 - 5 - +Sưu tầm: Giáo viên hướng dẫn xung quanh ta đâu đâu cũng có chữ, có chữ 
các em học rồi, có chữ các em chưa học. Để mau thuộc và nhớ lâu các em đi đâu, 
làm gì nếu thấy chữ mà mình học rồi thì phát hiện và đọc.
 -Ví dụ : ở các khẩu hiệu trường, bảng hiệu, ba nô,  
 Cho các em thi tìm tiếng, từ có âm vần vừa học. Từ những hình thức này 
giúp các em khắc sâu các chữ vào bộ nhớ tên các vật dụng xung quanh.
 Cho các em thảo luận nhóm 2 hoặc nhóm 4: Quan sát tranh đọc thầm câu 
ứng dụng (đối với những bài học âm, vần) để những từ không đọc được hay phát 
âm chưa chuẩn xác có thể bạn trong nhóm sẽ chỉnh sửa cho mình. Bên cạnh đó 
trong những giờ ra chơi tôi kết hợp mượn truyện tranh ở thư viện cho các em đọc 
và trao đổi với nhau về nội dung câu chuyện. hằng ngày trên lớp tôi sắp xếp các 
em này ngồi ở dãy bàn nơi thuận tiện việc chú ý đến các em. 
 Trong giờ luyện đọc hoặc thảo luận tôi có thể xuống kèm mà không ảnh 
hưởng đến các em khác, hơn nữa tôi sắp kế các em chưa hoàn thành thường là học 
sinh hoàn thành hoặc hoàn thành tốt để trong lúc học nhóm có thể nhờ các em này 
kèm thêm cho các em đọc nhất là phân môn “học vần “ ở học kì I và đầu học kì II 
để khi qua phần tập đọc các em có đầy đủ kiến thức để nhận biết và đọc tốt hơn. 
 Bên cạnh đó tôi photo bảng chữ cái, phụ âm và các vần trong chương trình 
lớp Một để các em dễ học, dễ nhớ. Đầu tiên tôi cho các em học thuộc lòng bảng 
chữ cái và phụ âm ( kèm theo phần học âm trong sách giáo khoa ) các vần ( kèm 
theo phần học vần trong sách giáo khoa ). Học sinh hoàn thành và hoàn thành thốt 
học theo chương trình sách giáo khoa các em có thể bắt kịp rất nhanh chóng. 
Nhưng đối với học sinh chưa hoàn thành các em rất chậm và trí nhớ cũng kém nên 
ít bắt kịp bạn bè. Nhờ vào bảng hệ thống này có thể giúp các em ôn lại kiến thức 
mình đã học tùy theo từng đối tượng học sinh. Đối với học sinh chưa thuộc chữ cái 
và phụ âm tôi cho các em dựa vào bảng vừa học vừa viết ra bảng con hoặc cho các 
em chơi đố nhau tìm chữ cái và phụ âm. Đối với học sinh chưa thuộc vần giáo viên 
cũng có thể áp dụng biện pháp này, sau đó cho học sinh kết hợp chữ cái hoặc phụ 
âm với vần đã học, Ngoài ra còn kết hợp với phụ huynh dựa vào bảng chữ cái để 
biết chương trình lớp Một bao gồm những gì? Thông qua đó có thể rèn tiếp cho các 
em đọc yếu khi học ở nhà hay vào đầu giờ chiều mỗi buổi học kết hợp tuyên 
dương khen thưởng những em đã thuộc, động viên khuyến khích những em chưa 
thuộc.
 BẢNG HỆ THỐNG 29 CHỮ CÁI, 11 PHỤ ÂM VÀ 126 VẦN ĐÃ HỌC 
 TRONG CHƯƠNG TRÌNH LỚP MỘT
 ia, ua-ưa / oi-ai, ôi-ơi, ui-ưi,
a ă â b c d đ e ê g h i k l m n uôi-ươi, ay-ây / eo-ao, au-âu,iu-êu, 
o ô ơ p q r s t u ư v x y iêu-yêu, ưu-ươu / on- an, ân-ăn, ôn-
 ------------------------- ơn, en-ên, in-un,iên- yên,
th ch kh tr qu gh ngh ph ng nh uôn-ươn / ong-ông, ăng-âng,
gi ung-ưng, eng-iêng,
 uông-ương, ang-anh, inh-ênh /
 om-am, ăm-âm, ôm ơm, em-êm,
 - 7 - vần mới. Bên cạnh đó cần kết hợp thi đua theo tổ, dãy bàn, các em sẽ cố gắng 
đọc thuộc âm vần mới để được tuyên dương. 
 Ngoài ra giáo viên còn phải chú ý khai thác nội dung tranh( ảnh), vật thật 
liên quan đến âm, vần, vừa được học nhằm khắc sâu trí nhớ của những em đọc yếu. 
Đặc biệt hơn nữa cần cho những em đọc yếu so sánh âm, vần đã học để khơi gợi 
kiến thức cũ, nhằm giúp các em nhớ lại kiến thức cũ và thuộc bài nhiều hơn.
 Tuy nhiên việc rèn cho học sinh đọc yếu không chỉ tập trung vào đọc âm vần 
mà rèn đọc trơn nhiều hơn để giúp học sinh đọc tốt hơn phần tập đọc ( vào đầu 
tuần 23 ở học kì II ) và học tốt các phân môn khác. 
3.3.3.2. Hướng dẫn cách luyện viết.
 Dựa vào nét chữ đồng dạng với đầu nhóm, giáo viên cho học sinh tự rèn các 
chữ còn lại, chú ý nhắc học sinh rèn kĩ các nét cơ bản.
 *. Những điều kiện chuẩn bị cho việc luyện viết : Để rèn chữ viết cho học 
sinh, trước hết mỗi giáo viên cần đảm bảo những nguyên tắc, phương pháp, điều 
kiện cho việc luyện viết chữ đẹp.
 *.Về nguyên tắc:
 Đảm bảo sự phối hợp thống nhất các bộ phận trong cơ thể tham gia viết chữ. 
Khi viết, cùng một lúc nhiều bộ phận của cơ thể hoạt động với nhau.
 Các em phải nắm được tư thế ngồi, cách chọn bút, cách để vở, cách cầm bút 
khi viết. . 
 Nguyên tắc cọi trọng dạy luyện viết chữ đẹp là dạy hình thành một kỹ năng. 
Việc rèn luyện kỹ năng đòi hỏi phải tri giác chính xác sản phẩm, nắm vững các 
thao tác kỹ thuật và kiên trì lặp đi lặp lại các thao tác đó. Khi rèn luyện kỹ năng 
viết chữ, học sinh phải nắm được hình dáng, đặc điểm, quy trình viết từng chữ cái 
và từng nhóm chữ cái. Sự luyện tập phải liên tục, nhiều lần, lặp đi lặp lại để khắc 
sâu vào trí nhớ học sinh. Để hình thành kỹ năng viết cho học sinh, quá trình dạy 
luyện viết chữ đẹp cho học sinh phải trải qua hai giai đoạn:
 + Giai đoạn 1: Hình thành và xây dựng biểu tượng chữ viết giúp các em 
nắm được hình dáng, kích thước, quy trình viết từng chữ cái.
 + Giai đoạn 2: Hướng dẫn các em luyện viết các chữ cái, liên kết các chữ 
cái để luyện từ, câu ứng dụng.
 *. Về phương pháp:
 - Nhóm phương pháp dùng lời, gây hứng thú học sinh. Dạy luyện viết chữ 
đẹp cho học sinh, điều quan trọng là phải gây hưng thú cho học sinh. Khi các em 
chưa hoàn thành thích chữ đẹp thì các em sẽ say mê và rèn chữ viết cho đẹp. Khi 
đã gây được hứng thú cho học sinh, các em sẽ thích rèn viết chữ đẹp, lúc này ta 
cung cấp các bài tập để học sinh rèn kĩ năng viết.
 - Nhóm phương pháp trực quan. Khi dạy chữ viết, việc đưa dụng cụ trực quan 
là chữ viết mẫu in sẵn từng chữ cái, bảng chữ cái là việc làm để cung cấp cho học 
sinh biểu tượng về chữ viết, chưa cung cấp được kĩ năng viết. Nếu là trực quan chữ 
viết của giáo viên viết mẫu thì càng giá trị hơn, học sinh dễ tiếp thu biểu tượng chữ 
 - 9 -