Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh Lớp 1 rèn kĩ năng phát âm chuẩn khi học môn Tiếng Việt

 MỘT SỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH LỚP 1 RÈN KĨ NĂNG
 PHÁT ÂM CHUẨN KHI HỌC MÔN TIẾNG VIỆT
 1. Lý do chọn biện pháp
 Trong nhiều thập kỉ qua, Đảng và Nhà nước ta đã luôn nổ lực không ngừng cho sự phát triển 
toàn diện của đất nước. Với xu thế toàn cầu hóa như hiện nay thì giáo dục được đặt lên vị trí đầu 
với vai trò là “ chìa khóa cho sự phát triển của đất nước” . Trong những năm gần đây đã tiến hành 
cải cách giáo dục nhằm tìm ra những biện pháp mới, những phương pháp tối ưu nhằm nâng cao 
chất lượng dạy học lên một bước theo quá trình phát triển của xã hội.
 Môn Tiếng Việt lớp 1theo chương trình GDPT 2018 chiếm thời lượng khá nhiều 420 
tiết/năm (12tiết/tuần), tăng 2 tiết/tuần so với chương trình cũ.
 Trong năm học 2020 - 2021, trường chúng tôi chọn bộ sách Tiếng Việt 1 “Cùng học để phát 
triển năng lực”. Mỗi bài học trong sách giáo khoa, học sinh thực hiện 4 hoạt động: khởi động, 
khám phá, luyện tập, vận dụng. Thông qua dạy âm, vần cung cấp vốn từ cho học sinh, rèn cho học 
sinh đọc, phát âm đúng, nói đúng, viết đúng các câu ngắn, tạo cho các em lòng yêu thích thơ văn.
 Việc phát âm đúng là nền tảng giúp học sinh đọc đúng, đọc hay từ đó dạy cho học sinh biết 
suy nghĩ logic và tư duy có hình ảnh.
 Kĩ năng phát âm chuẩn còn giúp học sinh tự tin chiếm lĩnh sự phong phú của Tiếng Việt, 
chiếm lĩnh nội dung của những bài học được cung cấp cũng như điều kiện để’ học tốt các môn học 
khác.
 Thông qua việc phát âm chuẩn, học sinh sẽ viết đúng, nói đúng nội dung cần trao đổi từ đó 
các em giao tiếp tốt hơn trong học tập và trong cuộc sống.
 Phát âm chuẩn tạo sự thống nhất về mặt âm thanh trong Tiếng Việt, đó như là một công cụ 
hỗ trợ, một quy ước được định sẵn để giáo viên giúp học sinh rèn luyện và phát triển năng lực 
ngôn ngữ.
 Trong thực tế quá trình dạy học, tôi nhận thấy học sinh lớp tôi còn mắc nhiều lỗi phát âm. 
Các em phát âm sai dẫn đến đọc sai, viết sai và gặp khó khăn hơn khi trao đổi cùng bạn và giao 
tiếp với thầy cô và mọi người. Qua khảo sát kĩ năng phát âm của học sinh lớp mình đầu năm học 
2020 - 2021, các em còn mắc khá nhiều lỗi về phát âm, cụ thể như sau:
 Tổng số HS phát âm HS phát âm chưa chuẩn
 HS chuẩn
 SL % s/x v/d nh/d âc/ưc anh/ân Hỏi/ngã
 28 6 21,4 SL % SL % SL % SL % SL % SL %
 3 10,7 2 7,1 3 10,7 5 17,9 4 14,3 5 17,9
 Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng học sinh phát âm chưa chuẩn và làm thế nào để 
khắc phục tình trạng này? Đó là những câu hỏi mà bản thân tôi ngày đêm trăn trở khi được phân 
công giảng dạy lớp học đầu cấp. Nhận thức được tầm quan trọng của dạy học Tiếng Việt cho học 
sinh lớp 1 và thực tế những lỗi sai về phát âm do học sinh mắc phải nên tôi đã chọn "Một số biện 
pháp giúp học sinh lớp 1 rèn kĩ năng phát âm chuẩn khi học môn Tiếng Việt" để nghiên cứu và 
tìm ra giải pháp khắc phục giúp học sinh lớp mình thuận lợi hơn trong quá trình học tập và chiếm 
lĩnh tri thức cũng như phát triển năng lực ngôn ngữ cho các em. Âm /s/ và âm /x/
 + Âm /s/: lưỡi uốn hơi cong, bật đầu lưỡi cho hơi thoát nhẹ, dứt khoát.
 + Âm /x/: lưỡi ép sát lợi trên, cho hơi thoát ra giữa hai hàm răng, sau đó mở miệng cho hơi 
thoát ra.
 Ví dụ: Khi khi tôi đọc mẫu tiếng su thì phải thực hiện phát âm với âm s lưỡi uốn hơi cong, 
bật đầu lưỡi cho hơi thoát nhẹ, dứt khoát để chuẩn âm giúp học sinh lắng nghe và làm theo chuẩn 
( sờ - u- su).
 Phát âm âm /v/ thành âm /d/
 + Âm /v/: khi phát âm ta đặt răng cửa trên chạm với môi dưới và đẩy luồng hơi ra, rung nhẹ 
dây thanh quản.
 + Âm /d/: hai răng khép lại, đầu lưỡi chạm vào chân răng cửa của hàm trên, hạ đầu lưỡi 
xuống đồng thời nhẹ nhàng phát âm /d/.
 Ví dụ: Khi tôi phát âm mẫu tiếng vẽ thì phải thực hiện phát âm với âm v răng cửa trên chạm 
với môi dưới và đẩy luồng hơi ra (vờ - e - ve - ngã - vẽ) rung nhẹ dây thanh quản để chuẩn âm 
giúp học sinh lắng nghe và làm theo chuẩn.
 Phát âm âm /nh/ thành âm /d/: Lí do các em phát âm chưa chuẩn hai âm này là do các em 
bị ảnh hưởng bởi tiếng địa phương. Tôi nhắc nhở các em phát âm theo âm phổ thông.
 Ví dụ: Khi tôi phát âm mẫu tiếng nho thì phải thực hiện phát âm với âm nh theo âm phổ 
thông (nhờ - o - nho).
 b. Hướng dẫn học sinh phát âm chuẩn các vần
 Vần /âc/ các em phát âm thành vần /ưc/
 + Vần âc: miệng há, hơi bật ra mạnh.
 + Vần ưc: khi phát âm miệng mở hẹp.
 Ví dụ: Khi tôi đọc mẫu tiếng gấc thì phải thực hiện phát âm với vần âc miệng há, hơi bật ra 
mạnh ( gờ - âc - gâc - sắc - gấc ).
 Vần /anh/ các em phát âm thành /ân/
 + Vần anh: miệng mở rộng.
 + Vần ân: miệng hẹp, đầu lưỡi chạm lợi trên.
 Ví dụ: Khi tôi đọc mẫu tiếng tranh thì phải thực hiện phát âm vần anh miệng mở rộng ( trờ 
- anh - tranh ).
 c. Hướng dẫn học sinh phát âm chuẩn các tiếng chứa dấu thanh hỏi/ ngã.
 Để chữa lỗi này, trước hết, tôi cho các em phân tích các tiếng.
 Sau đó, học sinh sử dụng bộ đồ dùng học Tiếng Việt để ghép tiếng phân biệt các dấu thanh 
gắn trên các tiếng đó. Học sinh sẽ tự mình chiếm lĩnh cách đọc, cách phát âm các dấu thanh, phát 
hiện được sự khác nhau khi đọc tiếng chứa thanh hỏi và thanh ngã để các em nhớ sâu hơn.
 Đối với những học sinh phát âm chưa phân biệt được dấu thanh, tôi trực tiếp đọc mẫu và 
giải thích cách đọc đúng cho các em : các em vào khoe ngay với cô giáo, và tôi đã kịp thời tuyên dương luôn cả 2 em, các em rất thích 
thú.
 Biện pháp 6: Xếp học sinh phát âm chuẩn ngồi cạnh học sinh phát âm chưa chuẩn để 
các em kèm cặp, giúp đỡ, sửa sai cho bạn khi trao đổi, thảo luận.
 Trong lớp có 2 em nói giọng miền Nam và 1 em ở lại nên các em gặp nhiều khó khăn trong 
việc phát âm chuẩn. Do vậy tôi đã sắp xếp em tiếp thu bài nhanh, phát âm chuẩn ngồi bên cạnh để 
kèm cặp, giúp đỡ bạn.
 Ví dụ: Trong lớp có các cặp đôi như: Bạn Tiến Đạt- Đức Nghĩa; Kiều Trinh- Đăng Dương.
 Biện pháp 7: Thường xuyên trò chuyện, động viên, khuyến khích, khen thưởng.
 Tôi tranh thủ điều chỉnh lỗi phát âm cho các em vào giờ nghỉ giải lao cô trò nói chuyện với 
nhau, khuyến khích học sinh đọc thơ, hát.. .để phát hiện và sửa lỗi phát âm cho các em. Gợi ý, 
hướng dẫn các em tới thư viện mượn những quyể’n truyện tranh, báo thiếu nhi, . để các em rèn 
đọc thêm.
 Thường xuyên động viên khích lệ học sinh bằng những lời khen. Ví dụ: “Em đã đọc được 
rồi đấy, em cố gắng lên nhé”, “Em đã đọc tốt hơn rồi, em cần cố gắng thêm tí nữa”, . .Được động 
viên như vậy, học sinh sẽ không nản lòng vì nghĩ rằng mình sẽ làm được, sắp làm được, bạn làm 
được thì mình cũng sẽ làm được.. .Từ đó học sinh sẽ quyết tâm hơn.
 Biện pháp 8: Giáo viên kết hợp với phụ huynh rèn phát âm chuẩn cho học sinh.
 Tôi đã sưu tầm một số tài liệu hướng dẫn cách đánh vần, cách đọc một số âm và phôtô gửi 
tới từng phụ huynh để’ phụ huynh hướng dẫn con mình đọc bài.
 Trong các buổi họp phụ huynh, tôi giải thích để các bậc phụ huynh nắm được tầm quan trọng 
khi phát âm đúng. Từ đó phụ huynh có ý thức để’ luyện phát âm chuẩn khi giao tiếp với con cái, 
phối hợp với nhà trường để cùng sửa lỗi khi các em phát âm chưa đúng, rèn cho các em kĩ năng, 
thói quen phát âm chuẩn.
 Tôi thường xuyên liên lạc, trao đổi với phụ huynh qua sổ liên lạc và các phương tiện thông 
tin. Nếu học sinh phát âm sai, tôi sẽ gặp gỡ phụ huynh để trao đổi về tình hình học tập của em đó. 
Đề nghị phụ huynh kết hợp rèn phát âm chuẩn cho các em
 4. Kết quả đạt được:
 Qua một thời gian áp dụng thực hiện một số giải pháp rèn kĩ năng phát âm chuẩn các từ ngữ 
cho học sinh lớp 1 qua môn Tiếng Việt 1 theo chương trình GDPT 2018 bước đầu đã thu được 
những kết quả đáng phấn khởi đó là:
 * Đối với giáo viên:
 Giáo viên làm việc có tinh thần trách nhiệm hơn. Thực hiện nhiệm vụ chủ động, tự giác hơn. 
Hiệu quả công việc được nâng cao hơn. Chất lượng giảng dạy môn Tiếng Việt 1 theo chương trình 
mới, đặc biệt là việc rèn kĩ năng phát âm chuẩn có những chuyển biến khả quan.
 Công tác soạn, giảng của giáo viên có nhiều thay đổi phù hợp với thực tế của học sinh nơi 
địa phương công tác. Chất lượng bài soạn được nâng cao. Việc nhận xét, chữa lỗi của giáo viên 
đối với học sinh trong quá trình rèn đọc đi vào nền nếp, đồng bộ, hiệu quả hơn. Giáo viên tích cực