Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp luyện đọc đúng cho học sinh Lớp 1 trong các tiết tập đọc năm học 2016 - 2017

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
 ------- --------------------
 Mã SKKN
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 MỘT SỐ BIỆN PHÁP LUYỆN ĐỌC ĐỨNG
CHO HỌC SINH LỚP 1 TRONG CÁC TIẾT TẬP ĐỌC
 Lĩnh vực/Môn: Tiếng Việt
 Cấp học : Tiểu học
 Năm học: 2016-2017 lũy cho mình một vốn từ ngữ. Các em không những hiểu được từ mà còn học cách 
sử dụng các từ ngữ đã biết để viết đoạn văn và trình bày tư tưởng tình cảm của 
mình. Vốn đó sẽ được nâng dần và làm phong phú khi học lên các lớp trên. Tập 
đọc là môn học bồi dưỡng cho các em tình yêu tiếng Việt và hình thành thói quen 
giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con 
người Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa.
 Đọc thành âm thanh các văn bản viết: Có các mức độ: đọc thành tiếng và 
đọc lẩm nhẩm. Các tác giả Fridoso.M và F.Godolanh đã nêu ra sơ đồ biểu diễn 
quá trình vận động của các giác quan con người trong việc đọc (dựa trên lý thuyết 
thông tin). Như vậy quá trình đọc thành âm thanh các văn bản viết gồm hai hoạt 
động: hoạt động thu nhận thông tin dựa trên cơ sở tri giác bằng mắt, bằng tai các 
văn bản đang đọc (miệng đọc, mắt nhìn, tai nghe). Hoạt động phát lại các thông 
tin thu nhận được bằng âm thanh ngôn ngữ dựa trên cơ sở sự hoạt động của một 
quá] Vấn đề dặt ra là làm thế nào để giúp các em đọc đúng tiếng trong từ, trong 
câu, đọc đúng ngữ điệu, biết cách ngắt nghỉ hơi trong thơ và văn xuôi. Chính vì 
thế, tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp luyện đọc đúng cho học sinh lớp 1 trong 
các tiết tập đọc”.
II. Mục đích
 Nghiên cứu vai trò của người giáo tầm quan trọng của người giáo viên khi 
dạy tiết Tập đọc, dựa vào nhận thức của học sinh khi dạy học Tập đọc là vô cùng 
quan trọng để hoàn thành 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết. Từ đó, đề ra những biện 
pháp, khắc phục những hạn chế giúp cho giờ dạy Tập đọc đạt hiệu quả cao.
III. Đối tượng nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu là học sinh thông qua các tiết Tập đọc trong quá 
trình giảng dạy lớp 1.
IV. Phương pháp nghiên cứu
 1. Phương pháp quan sát;
 2. Phương pháp trực quan
 3. Phương pháp đàm thoại, phỏng vấn; PHẦN B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận
 Môn Tập đọc ở trường Tiểu học có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động 
ngôn ngữ cho học sinh. Năng lực này được thể hiện thống nhất trong 4 kĩ năng 
tương ứng : nghe, nói, đọc, viết. Như vậy đọc là quá trình chuyển dạng từ viết 
sang lời nói có âm thanh và thông hiểu chúng. Đọc một văn bản viết gồm hai quá 
trình: đọc thành âm thanh văn bản đó và đọc để hiểu nội dung văn bản. Hiệu quả 
đọc thầm được đo bằng khả năng thấu hiểu nội dung văn bản đọc. Do đó việc dạy 
đọc thầm chính là dạy học có ý thức, dạy đọc hiểu. Theo tâm lý ngôn ngữ học, 
người đọc muốn hiểu văn bản đọc phải nắm được các từ chìa khóa, những nhóm 
từ này mang ý nghĩa cơ bản. Đó là những từ giúp chúng ta hiểu được nội dung 
văn bản.
 Ở Tiểu học đặc biệt là học sinh lớp 1 thì phân môn Tập đọc có một vị trí quan 
trọng, dạy tốt môn Tập đọc là đáp ứng đầy đủ 4 kĩ năng sử dụng Tiếng Việt . Đối 
với lớp 1 đọc là vô cùng quan trọng vừa giúp các em có thể đọc để tiếp thu các 
môn học khác nhau vừa để nâng cao hoạt động giao tiếp giữa các em với mọi 
người xung quanh. Nếu đọc không tốt các em bị ảnh hưởng trực tiếp đến nhận 
thức các môn học khác ở trường.
 II. Thực trạng
 1. Thuận lợi
 - Trường Tôi đang công tác là một ngôi trường lớn, lượng học sinh rất 
đông, cũng là ngôi trường nhiều năm liền đạt danh hiệu trường tiên tiến, trường 
học thân thiện - học sinh tích cực.
 - Ban giám hiệu nhà trường tạo mọi điều kiện phục vụ tốt nhất cho hoạt 
động. Cơ sở vật chất đầy đủ, trường khang trang sạch đẹp, học sinh được học hai 
buổi/ngày.
 - Quận, nhà trường, khối thường xuyên tổ chức các chuyên đề để các giáo 
viên học tập, từ đó có sự trao đổi, góp ý kiến, thống nhấ về nội dung và hình thức 
tổ chức hoạt động.
 - Đa phần học sinh trong lớp có bố hoặc mẹ là cán bộ công nhân viên. Học 
sinh có ý thức tốt về đạo đức, ngoan ngoãn vì gia đình có ảnh hưởng rất lớn đối 
với các em. Ngoài thời gian đi học hầu hết thời gian còn lại các em sống với gia 
đình.
 -Ở trong lớp nhiều học sinh có năng lực tổ chức, có trách nhiệm, nhiệt luyện đọc từng tiếng, từng từ, từng câu... Ở lớp 1 giáo viên cần dành nhiều thời 
gian cho học sinh luyện tập đọc thông thạo văn bản trước khi kết hợp tìm hiểu nội 
dung văn bản.Song lưu ý: nếu trình độ học của học sinh chưa tốt, các em đọc chưa 
thông thạo văn bản giáo viên cần chú ý rèn luyện kĩ năng đọc văn bản nhiều hơn. 
Đọc để hiểu nội dung văn bản: Mục đích cuối cùng của việc đọc là để thông hiểu 
nội dung văn bản. Có nhiều cấp độ tạo nên sự thông hiểu toàn bộ nội dung văn 
bản: sự hiểu nghĩa của từ ngữ, nghĩa của câu, của đoạn và của toàn văn bản. Ngay 
ở mức độ đọc thầm, việc phát lại các thông tin thành âm thanh ngôn ngữ vẫn được 
thực hiện trong trí não người đọc. Vì thế người bên ngoài không thể nghe được 
các âm thanh này. Cơ chế trên cho ta thấy có thể dạy cho học sinh từ việc luyện 
đọc thành tiếng thành thạo chuyển sang dần tập đọc lẩm nhẩm và đọc thầm, đọc 
to cho các bạn cùng nghe nên cần đọc đủ lớn để cho tất cả những người này nghe 
rõ. Nhưng như thế không có nghĩa là đọc quá to hoặc gào lên. Giáo viên nên cho 
học sinh đứng trên bảng để đối diện với những người nghe. Tư thế đứng đọc phải 
vừa đàng hoàng, vừa thoải mái, sách phải được mở rộng và cầm bằng hai tay.
 Tóm lại: Giáo viên cần điều tra lỗi phát âm của học sinh từng vùng để có 
biện pháp sửa chữa thích hợp. Hướng dẫn đọc cụ thể với những câu thơ, khổ thơ 
khó ngắt nhịp. Luyện ngắt nghỉ hơi đúng chỗ nhằm tạo cho văn bản âm thanh 
phản ánh đúng văn bản ghi bằng văn tự.
2. Nội dung phân môn Tập đọc lớp 1
 Quá trình tìm hiểu nội dung sách giáo khoa Tiếng Việt 1 tập 2 , tôi nhận thấy 
hầu hết các bài Tập đọc đều là những tác phẩm nghệ thuật ngắn, dễ hiểu, dễ nhớ, 
gần gũi đối với lứa tuổi các em. Mỗi bài đã được các nhà viết sách lựa chọn nhằm 
cung cấp một lượng kiến thức nhất định. Về nội dung các bài Tập đọc lớp 1 xoay 
quanh các chủ đề : Gia đình, nhà trường, bạn bè, ...
 Trong số các bài văn xuôi và thơ đều có nội dung ngắn gắn liền với cuộc sống, 
khung cảnh thiên nhiên gần gũi, tình cảm gia đình đầm ấm nhẹ nhàng, dễ hiểu, dễ 
thuộc, dễ nhớ. Tạo cho các em hứng thú nhiều hơn với phân môn Tập đọc. Cụ thể như: Từ học sinh đọc nhầm “bàn tay” thành “bàng tai”; “hằng 
ngày”thành ‘hàng ngài’; “Gầy gầy” thành “gày gày”.
 Giáo viên cũng nên để cho học sinh tự nêu những từ mà các em cảm thấy 
khó đọc trong khi phát âm.
 Thí dụ: Bài “Chú công” sách giáo khoa chỉ yêu cầu luyện đọc từ “nâu gạch, 
rẻ quạt, rực rỡ, lóng lánh” nhưng các em học sinh lớp tôi đã nêu ra được 2 từ mà 
các em cho là khó đọc đó là: “màu sắc, xoè tròn” vì khi đọc dễ bị lẫn “màu sắc” 
với “mầu sắc”, “xoè tròn” với “xèo tròn” .
 Khi luyện đọc từ ngữ, giáo viên cần gọi nhiều học sinh yếu đọc. Đồng thời 
nếu em đọc còn chậm, nhận diện vần lâu thì giáo viên nên yêu cầu em phân tích 
từng tiếng một. Tuy nhiên để giúp các em yếu đọc tốt, giáo viên cũng cần gọi một 
vài em giỏi đọc trước vì các em này đọc to, chính xác nên các em yếu sẽ bắt trước 
mà đọc tốt hơn. Tuy vậy, giáo viên cũng cần chỉ các từ không theo thứ tự để tránh 
các em yếu “đọc vẹt”. Sau khi học sinh đọc được từ, giáo viên kết hợp giảng nghĩa 
của từ luôn, có thể bằng tranh, ảnh, vật thật để giúp các em đọc hiểu được nghĩa 
của từ mà đọc được đúng hơn. Cần tăng cường cho các em nhận xét nhau đọc, 
đúng hay say, nếu sai thì ở đâu, các em có thể tự sửa lại cho bạn. Nếu học sinh 
không làm được việc đó, giáo viên phải kịp thời uốn nắn sửa sai ngay cho các em. 
Nhất thiết phải có khen chê kịp thời. Sau đó cả lớp sẽ đọc đồng thanh thứ tự các 
từ khó
 b. Đọc đúng các bài thơ
 Thơ có tính truyền cảm rất sâu vừa có hình ảnh, vừa có nhạc, khi lắng đọng, 
lúc ngân vang.. .Cần thể hiện tình cảm khi đọc thơ, có thể là giọng náo nức, tưng 
bừng; khi trầm buồn hoặc nhẹ nhàng, sâu lắng. nhưng vẫn giữ được tính tự nhiên 
của giọng đọc, tránh lên bổng, xuống trầm một cách giả tạo, máy móc.Do vậy khi 
dạy những bài đọc thơ ở giai đoạn đầu tôi thường chép lên bảng các câu thơ cần 
chú ý ngắt giọng rồi hướng dẫn.
 Ví dụ: Bài “Cái Bống” Ví dụ : Bài “Hoa ngọc lan””- “Ở ngay đầu hè nhà bà em / có một cây hao 
ngọc lan.” “Vào mùa lan, sáng sáng, bà thường cài một búp lan/ lên mái tóc em.” 
Tôi đã đưa câu này lên màn hình và hướng dẫn cách ngắt hơi như trên .
 Ví dụ : Bài “Đầm sen”” học sinh đã phát hiện ra câu dài trong bài là ngắt 
giọng nhý sau: “Suốt mùa sen / sáng sáng lại có những ngýời ngồi trên thuyền nan 
/ rẽ lá / hái hoa” Tôi ỗã bổ sung thêm cách nghỉ hơi cho các em như sau: “Suốt 
mùa sen , / sáng sáng / lại có những người ngồi trên thuyền nan / rẽ lá / hái hoa 
//” Tôi giải thích ta ngắt ở sau từ “sáng sáng” để nhấn mạnh thêm về thời gian mà 
con người đi thăm đầm sen.
 Ví dụ: Bài“ Sau cơn mưa” : “Mẹ gà mừng rỡ / ‘tục tục’ / dắt bầy con / 
quây quanh vũng nước / đọng trong vườn” Tôi giải thích ngắt hơi ở từ ‘tục tục” 
là để nhấn mạnh tiếng kêu của gà mẹ gọi con.
 *Đối với những bài có lời thoại, giáo viên phải hướng dẫn kỹ học sinh cách 
lên giọng cuối câu hỏi và xuống giọng cuối câu kể (câu trả lời)
 Ví dụ : Bài “Vì bây giờ mẹ mới về” Tôi đã hướng dẫn học sinh đọc từng 
câu thoại của mẹ và của con. Những câu hỏi của mẹ: Con làm sao thế ? Đứt khi 
nào thế ? (đọc lên giọng cuối câu) Những câu trả lời của cậu bé. Con bị đứt tay. 
Lúc nãy ạ ! Vì bây giờ mẹ mới về (đọc xuống giọng ở cuối câu) Hoặc có thể cho 
học sinh đọc theo phương pháp đóng vai
 Ví dụ: Bài “vẽ ngựa”, Vì bây giờ mẹ mới về”, 'Người trồng na”.
 Sau khi sửa xong lỗi ngắt giọng cho học sinh, giáo viên phải gọi nhiều em 
đọc, các học sinh khác nghe và nhận xét bạn đọc.Việc luyện đọc cho học sinh đọc 
đúng từ, câu sẽ giúp cho việc đọc đoạn, bài được trôi chảy, lưu loát hơn và học 
sinh nắm chắc được cách đọc đúng văn bản được học mà không phải tình trạng 
học vẹt. Để tiết học nhẹ nhàng, không nhàm chán mà lại nhiều em được luyện đọc 
thì giáo viên phải tổ chức đọc theo nhiều hình thức khác nhau như đọc cá nhân, 
đọc theo nhóm, theo tổ hoặc đồng thanh. Những hình thức này còn giúp giáo viên 
kiểm soát được khả năng đọc của toàn thể học sinh trong lớp. 6. GV yêu cầu HS đọc bài trước ở nhà: bài cũ lẫn bài mới. Đọc bài cũ để 
GV kiểm tra lại cách đọc và mức độ cảm thụ bài của HS; đọc bài mới để đến lớp 
các em đọc tốt hơn. Ngoài ra còn đọc các bài đọc thêm trong sách giáo khoa; 
khuyến khích các em đọc những truyện cổ tích, truyện tranh để trau dồi kĩ năng 
đọc chữ ở các em.
 7. Giáo viên cần động viên, khích lệ, tuyên dương và sửa sai kịp thời
 8. Giáo viên phải có sự chuẩn bị bài trước khi lên lớp, phải dự đoán được 
tình huống có thể xảy ra trong bài dạy, từ đó có biện pháp thích hợp để giải quyết 
tình huống đó.
 9. Giáo viên chuẩn bị đủ đồ dùng trực quan trong giờ dạy học. Giáo viên 
luôn coi học sinh là trung tâm của mọi hoạt động, còn giáo viên chỉ là người tổ 
chức hướng dẫn học sinh.
 10. Để đạt được các yêu cầu trên đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ 
nhất định về kiến thức, phải linh hoạt sáng tạo trong việc đổi mới phương pháp 
dạy học. Ngoài ra một điều không thể thiếu đó là lòng nhiệt tình, sự tận tâm với 
nghề, dức tính chịu khó kiên trì, với viên.
 PHẦN C. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
 Rèn kĩ năng đọc cho HS là một quá trình rèn luyện lâu dài. Mỗi một bài 
 tập đọc có yêu cầu luyện đọc khác nhau. Vì vậy người giáo viên phải nắm chắc 
 mục đích yêu cầu về việc rèn kĩ năng đọc của từng bài gồm: Đọc thành tiếng và 
 đọc hiểu.
 + Đọc thành tiếng: Học sinh đọc trơn toàn bài, cường độ và tốc độ đọc 
 vừa phải; đọc đúng các từ mới, các từ có vần khó trong bài, các từ do ảnh hưởng 
 của cách phát âm địa phương; biết nghỉ hơi sau các dấu chấm, dấu phẩy và giữa 
 các cụm từ; bước đầu biết đọc phân biệt lời kể chuyện với lời nhân vật. Trong 
 phần luyện đọc thành tiếng GV cho HS đọc cá nhân, đọc trong nhóm (cá nhân, 
 đồng thanh; từng đoạn, cả bài), đọc đồng thanh, đọc phân vai. Sau mỗi lượt đọc 
 GV yêu cầu HS nhận xét bạn đọc, GV chốt lại rút kinh nghiệm để các em đọc 
 tốt hơn.
 + Đọc hiểu: Chủ yếu là đọc thầm, GV giao việc cụ thể cho HS nhằm định