Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết để chuẩn bị vào Lớp 1

 "Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen 
 với chữ viết”
 I. Đặt vấn đề:
 Bác Hồ vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta đã nói:
 "Vì lợi ích 10 năm trồng cây
 Vì lợi ích trăm năm trồng người"
 Lời dạy đó thấm nhuần sâu sắc cho những người làm công tác giáo dục 
nói chung và giáo dục Mầm non nói riêng. Sự nghiệp "Trồng người" có một ý 
nghĩa hết sức quan trọng và lớn lao đối với đất nước vì đất nước ta đang bước vào 
thời kỳ "Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá". Để đạt được điều đó giáo dục có vị 
trí quan trọng hàng đầu bởi vì Đảng ta đã nhấn mạnh: "Giáo dục là quốc sách 
hàng đầu" trong đó giáo dục Mầm non có vị trí đặc biệt quan trọng, vì bậc học 
Mầm non là nền tảng đầu tiên để đào tạo con người mới trong thời kỳ Công 
nghiệp hoá - Hiện đại hoá đất nước.
 Quán triệt và thực hiện tốt quan điểm, đường lối của Đảng về phát triển 
giáo dục, trong những năm qua đã có sự chỉ đạo thống nhất từ Trung ương đến 
địa phương. Đã có nhiều công trình nghiên cứu cơ bản và ứng dụng làm cơ sở 
cho việc xây dựng nội dung, phương pháp trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ 
Mầm non. Việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện luôn luôn là mục tiêu 
phấn đấu của bậc học Mầm non. Bởi vậy hàng năm có những chuyên đề bổ sung 
chỉnh sửa để phù hợp, với công tác chăm sóc giáo dục trẻ trong thời kỳ đổi mới. 
Một trong những nội dung đó là thực hiện chuyên đề "Nâng cao chất lượng cho 
trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết " có một ý nghĩa hết sức to lớn 
vì qua đó trẻ sẽ được tiếp xúc với lời hay ý đẹp trong văn học, tiếp xúc với ngôn 
từ, với hình ảnh. Hình ảnh ở đây là hình ảnh trẻ cảm nhận được qua thơ qua, qua 
chuyện kể, đồng dao ca dao, các hình ảnh đó rất gần gủi với trẻ, như là: Cỏ, cây, 
hoa, lá:
 Hoa cà tim tím
 Hoa mướp vàng vàng
 Hoa lựu chói chang
 Đỏ như đốm lửa...
 1 ở lứa tuổi Mầm non trẻ đặc biệt nhạy cảm trước những vấn đề buộc về 
tình cảm, bởi vậy nội dung tư tưởng của nhiều bài thơ, câu chuyện đem đến cho 
trẻ lòng yêu thương con người, yêu thiên nhiên đất nước. Việc "Nâng cao chất 
lượng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" có một ý nghĩa hết 
sức to lớn đối với trẻ Mầm non và nhất là trong việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 
nhưng trên thực tế kết quả đạt được khi chưa thực hiện chuyên đề còn thấp, chưa 
thật sự được chú trọng. Một phần do năng lực của giáo viên còn hạn chế. Một 
phần do nghệ thuật lên lớp của giáo viên còn hạn chế mà bộ môn này đòi hỏi ở 
người giáo viên phải có nghệ thuật lên lớp cao để thể hiện tốt tác phẩm văn học. 
Một phần do điều kiện giáo viên đứng lớp ngày hai buổi nên gặp khó khăn trong 
việc học tập tự bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn cũng như nghệ thuật lên 
lớp. Do đặc thù tiếng địa phương còn nặng nên việc thể hiện tác phẩm văn học 
chưa được diễn cảm. Một phần còn do giáo viên còn lúng túng, cứng nhắc trong 
chuyển đổi hình thức dạy trẻ, chưa linh hoạt, sáng tạo, còn nặng nề hình thức 
dạy cũ. Và còn một khó khăn không nhỏ đó nhận thức của một số phụ huynh 
chưa coi trọng công tác chăm sóc giáo dục trẻ cũng như chưa thấy được tầm 
quan trọng của việc "Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học, làm 
quen với chữ viết". Trong quá trình thực hiện còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở 
vật chất (đồ dùng dạy học). Đã có đồ dùng để dạy học nhưng đồ dùng của bộ 
môn này đòi hỏi tính sáng tạo, tính nghệ thuật và thẩm mỹ cao, đòi về sự phong 
phú, đa dạng về thể loại đồ dùng mới thu hút và hấp dẫn trẻ. Xác định được ý 
nghĩa to lớn trong việc "Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với văn học, 
làm quen với chữ viết" và đứng trước những thực trạng trên nên tôi đã chọn đề 
tài: Một số kinh nghiệm để thực hiện tốt chuyên đề "Nâng cao chất lượng cho 
trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết".
 II. biện pháp:
 Qua ba năm thực hiện chuyên đề tôi dự toán áp dụng một số biện pháp 
sau:
 1. Tạo môi trường cho trẻ "làm quen với văn học, làm quen với chữ 
viết":
 3 Ra hoa đầy cành
 Hoa lại thành quả
 Quýt vàng ngọt lành
 Người ta ăn quả
 Nhả hạt xinh xinh
 Từ những hạt ấy
 Nảy ra mầm non
 Mầm thành cây xanh
 Ra hoa đầy cành
 Hoa lại ra quả
 Quýt vàng ngọt lành
 Vòn quay luân chuyển
 Tiếp mãi không ngừng"
 Và vận dụng cây chuyện "chú đỗ con" để kể cho trẻ nghe ở phần củng 
cố. Kết thúc câu chuyện tôi nhấn mạnh cho trẻ biết "chú đỗ con chính là hạt 
đậu, được mưa xuân tưới nước, được bác mặt trười sưởi ấm đã nảy mầm 
thành cây đậu đấy". Khi vận dụng cây chuyện, bài thơ vào tiết học thì tiết học 
đỡ khô khan và rất sinh động, trẻ hứng thú học và kết quả trẻ nắm rất vững quá 
trình phát triển của cây từ hạt mà theo tôi nghĩ nếu chỉ chắc lời giải của cô thì kết 
quả chưa thể đạt được cao như mong muốn.
 Cũng ở tiết này tôi đã vận dụng cho trẻ làm quen với chữ viết. Dưới các 
bức tranh hạt - mầm cây - cây có hoa - cây có quả, tôi viết từ tương ứng ở phía 
dưới. Quá trình từ quan sát tranh đồng thời cho trẻ đọc từ, trẻ hiểu được ý nghĩa 
của từ đó, được nhận biết mặt chữ nhằm phát triển lời nói cung cấp vốn từ và trẻ 
được làm quen với chữ viết một cách hiệu quả nhất.
 Ví dụ: Khi dạy môn giáo dục âm nhạc, bài hát "ông cháu" tôi đã đưa bài 
thơ "ông em" để giới thiệu dẫn dắt vào bài.
 Ông em tóc bạc
 Trắng muốt như tơ
 Ông em kể chuyện
 Ngày xửa ngày xưa
 5 hoa, các màu sắc và cảm nhận được vẻ đẹp thiên nhiên qua nội dung bức tranh, 
cũng như nội dung bài thơ đề cập tới.
 b. Hoạt động góc:
 Như ta đã biết vui chơi là hoạt động chủ đạo trong trường Mầm non. Trẻ 
"học bằng chơi, chơi mà học" vì vậy, để thực hiện tốt "Nâng cao chất lượng 
cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" qua trò chơi có một ý 
nghĩa hết sức to lớn.
 Ví dụ: Trong buổi chơi trong trò chơ có đóng kịch, cô giáo vận dụng các 
câu chuyện trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, cô có thể kể chuyện sang 
hoạt cảnh hoặc đóng kịch trẻ rất hứng thú khi tham gia. Trẻ được vào vai một 
cách tích cực, chủ động, sáng tạo, trẻ tái tạo lại ngôn ngữ, hành động nhân vật 
một cách hồn nhiên thông qua vai diễn của mình (chuyện "cáo thỏ gà trống", 
"củ cải trắng", "ai đáng khen nhiều hơn", "ba cô gái", "tích chú"...).
 Ví dụ: Qua các trò chơi khác như trò chơi dân gian "Rồng rắn lên mây" 
khi tham gia chơi trẻ phải đọc thơ:
 Rồng rắn lên mây
 Có cây lúc lắc
 Có nhà điện biên
 Hỏi ông thầy thuốc
 Có nhà hay không ?
 Và cuộc đối thoại giữ "thầy thuốc" và "rồng rắn" nhằm luyện cơ quan 
phát âm và phát triển vốn từ cho trẻ.
 Ví dụ: Trò chơi "cáo và thỏ" một trẻ làm cáo, số trẻ còn lại làm thỏ. Các 
chú thỏ vừa đi vừa đọc thơ:
 Trên bãi cỏ
 Những chú thỏ
 Tìm rau ăn
 Rất vui vẻ
 Thỏ nhớ nhé
 Có cáo gian
 Đang rình đấy
 7 và một số chuyện cô phải tập cho trẻ đóng kịch cho các bạn xem, khi đóng kịch 
thì phải chuẩn bị trang phục, mũ nhân vật, một số cảnh đơn giản để bố trí theo 
nội dung vở kịch... Muốn thực hiện tốt, đòi hỏi ở cô giáo có một sự chuẩn bị kỹ 
lượng. Sự chuẩn bị tốt góp phần rất lớn cho thành công của tiết dạy.
 4. Tuyên truyền với phụ huynh về chuyên đề: "Nâng cao chất lượng 
cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết".
 Để tổ chức tốt chuyên để, công tác tuyên truyền với phụ huynh hết sức 
quan trọng. Phải làm sao cho phụ huynh hiểu tầm quan trọng của chuyên đề từ 
đó phối kết hợp với phụ huynh trong việc dạy trẻ. Khi phụ huynh nhận thức được 
thì sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cô giáo. Cụ thể như khi phát động sưu tầm 
tranh ảnh, chuyện thơ lứa tuổi mẫu giáo phụ huynh đã hết lòng ủng hộ, đã đóng 
góp các loại tranh truyện thơ thay phù hợp với lứa tuổi, và phong phú thêm góc 
sách của lớp.
 Hoặc là khi Ban phát động cuộc thi sáng tạo chuyên đề "làm quen với 
văn học" tôi đã trao đỏi với phụ huynh về nội dung cuộc thi, phối hợp đã hết 
lòng ủng hộ, phụ huynh có cháu dự thi thì cũng lo lắng chuẩn bị cho cháu, phụ 
huynh cùng tham gia đóng kịch thì cùng cô và cháu tập luyện để dự thi. Chỉ khi 
phụ huynh hiểu thì mới quan tâm, ủng hộ, tạo điều kiện giúp đỡ cho cô giáo một 
cách nhiệt tình như vậy. Tuyên truyền cho phụ huynh trước hết là cuộc họp phụ 
huynh đầu năm, cô giáo phải nêu được chuyên đề chính trong năm, nói cho phụ 
huynh hiểu ý nghĩa to lớn của việc "Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với 
văn học, làm quen với chữ viết" những nội dung cơ bản cần thiết chuyên đề, 
những yêu cầu mà trẻ cần đạt được để phụ huynh nắm. Sau nữa là tuyên truyền 
hàng ngày qua những dịp tiếp xúc với phụ huynh khi đưa đón trẻ, cô giáo trao 
đổi với phụ huynh, có thể là trao đổi về câu chuyện bài thơ đang học hoặc trao 
đổi về khả năng của cháu. 
 Ví dụ: "Em thấy cháu kể chuyện cáo thỏ và gà trống ở lớp rất là hay, 
chị về động viên cháu để cháu kể cho cả nhà cùng nghe". Hoặc là: "câu 
chuyện này cháu được thuộc, đã kể được nhưng cháu chưa mạnh dạn lắm chị 
về động viên cháu kể thê"... như vậy trẻ được lyện tập ở mọi lúc mọi nơi và phụ 
huynh như cô giáo thứ 2 trong việc dạy trẻ ở nhà. Tuyên truyền với phụ huynh 
 9 Qua ba năm thực hiện chuyên đề "Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen 
với văn học, làm quen với chữ viết" qua áp dụng các biện pháp trên tôi đã thu 
được một kết quả sau:
 1. Kết quả ở trẻ: 
 - Hình thành ở trẻ khả năng cảm thụ văn học. Trẻ đã bộ lộc cảm xúc của 
mình khi nghe kể chuyện, đọc thơ. Trẻ thích được nghe kể chuyện, đọc thơ, đồng 
giao, ca dao, thích xem biểu diễn rối đồng thời thích được kể lại chuyện, đọc thơ, 
diễn kịch... cho mọi người cùng nghe.
 - Hình thành ở trẻ lòng yêu quê hương đất nước, yêu bố mẹ ông bà, yêu 
cảnh vật gần gũi xung quanh trẻ, yêu những việc làm tốt, phê phán những việc 
làm xấu... ở lứa tuổi này trẻ đặc biệt nhạy cảm trước những vấn đề tình cảm, bởi 
vậy tư tưởng bao trùm của nhiều bài thơ, câu chuyện đem đến cho trẻ lòng yêu 
thương con người, yêu thiên nhiên đất nước.
 Ví dụ: Qua bài thơ "trăng ơi... từ đâu đến" trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của 
thiên nhiên trong đêm trăng sáng, cảm nhận được vẻ đẹp của trăng qua các 
không gian khác nhau: Từ cánh đồng xa, từ biển xanh diệu kỳ, từ một sân chơi... 
từ đó khơi gợi ở trẻ lòng yêu thiên nhiên và tình yêu thiên nhiên vốn là khởi 
điểm của tình yêu Tổ quốc.
 Những câu chuyện kể, những bài thơ đã giúp trẻ xác lập một thái độ đối 
với các hiện tượng của đời sống xung quanh trẻ. Khi nghe một câu chuyện, trẻ 
sống hoà mình vào nhân vật đồng tình với các thiện, lên án các ác. Trẻ yêu các 
nhân vật chính diện trong các câu chuyện kể, các nhân vật đó bao giờ cũng chăm 
chỉ lao động, sống chính trực, giàu lòng nhân ái, biết yêu thương mọi người, đó 
là cô Tấm trong truyện "Tấm Cám" anh nông dân trong truyện "Cây tre trăm 
đốt", gà trống trong truyện "cáo, thỏ, gà trống" chú dê đen trong truyện "chú 
dê đen"...
 - Rèn luyện kỹ năng đọc kể diễn cảm, cung cấp vốn từ, và phát triển lời 
nói cho trẻ: Khi tiếp xúc với tác phẩm văn học trẻ sẽ được rèn luyện kỹ năng đọc 
và kể diễn cảm, trẻ được làm quen với hình tượng ngôn ngữ trong sáng, tiểu cảm, 
học được nhiều lời hay ý đẹp của tiếng mẹ đẻ qua văn học, vì ngôn ngữ của dân 
tộc nào thể hiện cái tinh hoa của dân tộc, của Tổ quốc đó.
 11