Sáng kiến kinh nghiệm Biện pháp gây hứng thú cho học sinh học Toán Lớp 1 thông qua trò chơi

 I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
1. Đặt vấn đề:
 Hiện nay đất nước ta đang ở giai đoạn công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội 
nhập quốc tế nên đòi hỏi một nguồn nhân lực cao với những lao động sáng tạo trên 
tất cả các lãnh vực kinh tế, văn hoá, giáo dục, y tế, xã hội, .... Muốn làm được điều 
này, giáo dục phải tạo điều kiện để học sinh phát huy năng khiếu tiềm ẩn, đồng thời 
giúp trẻ khơi nguồn sáng tạo ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường tiểu học, từ 
đó tạo nên mặt bằng dân trí cao hơn sau 20 năm đổi mới, hình thành một bộ phận 
học sinh tiểu học có khả năng học tập và hiểu biết ngang bằng với các nước trong 
khu vực và trên thế giới. Trên nền đó sẽ xuất hiện ngày càng nhiều nhân tài phục vụ 
thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Con đường để hoàn thành sứ mệnh 
này là nâng cao chất lượng giáo dục, đổi mới cách dạy và học.
 Mục tiêu toán học chương trình tiểu học nói chung và mục tiêu toán học lớp 
1 nói riêng. Đặc biệt chú trọng việc hình thành và phát triển các kĩ năng thực hành 
tính, đo lường, giải toán có nhiều ứng dụng thiết thực để góp phần bước đầu phát 
triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí. Từ đó, hình thành bước đầu phương 
pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng tạo. Bên 
cạnh đó, giáo viên phải nắm yêu cầu cần đạt của môn Toán, đảm bảo phù hợp tâm lí 
lứa tuổi và khả năng học tâp của từng học sinh. Đối với học sinh tiểu học, chơi cũng 
là một nhu cầu không thể thiếu được. Vì vậy việc sử dụng các trò chơi học tập trong 
giờ học Toán là hết sức cần thiết và bổ ích. Trò chơi học tập là hoạt động được tổ 
chức có tính chất vui chơi, giải trí nhưng có nội dung gắn với bài học hay hoạt động 
học tập của học sinh. Trò chơi học tập có tác dụng giúp học sinh: Thay đổi động 
hình, chống mệt mỏi, tăng cường khả năng thực hành, vận dụng các kiến thức đã 
học. Phát triển hứng thú, tập thói quen tập trung, tính độc lập, ham hiểu biết và khả 
năng suy luận. Khi chơi, trẻ tưởng tượng, suy ngẫm, thử nghiệm, lập luận để đạt kết 
quả mà lại không nghĩ là mình đang học. Sự “khô khan” của giờ học Toán do đó sẽ 
được giảm nhẹ, quá trình học tập diễn ra một cách tự nhiên hơn, hấp dẫn hơn.
 Muốn cho học sinh Tiểu học học tốt được môn Toán thì mỗi người Giáo viên 
không phải chỉ truyền đạt, giảng giải theo các tài liệu đã có sẵn trong Sách giáo khoa, 3
 Môn Toán – môn học từ xưa đến nay được xem là khô khan hóc búa, mang tính 
 trừu tượng cao. Vì vậy, việc lĩnh hội tri thức toán học là rất khó khăn đối với học 
 sinh tiểu học nói chung và lớp 1 nói riêng. Điều này cũng dể hiểu vì: để lĩnh hội 
 được tri thức toán học thì học sinh cần phải biết so sánh, phân tích, tổng hợp, trừu 
 tượng hoá và khái quát hoá mà chức năng trừu tượng hoá và khái quát hoá ở trẻ lớp 
 1 còn chưa phát triển đầy đủ. Thêm vào đó là lượng kiến thức môn Toán đưa vào 
 chương trình khá lớn đã dẫn đến một thực trạng là học sinh tiếp nhận kiến thức rất 
 vất vả, thụ động nhất là những học sinh ngại phát biểu, tiếp thu chậm; các em luôn 
 cảm thấy sợ, cảm thấy căng thẳng, nặng nề mỗi khi bắt đầu giờ học. Cuối tiết học, 
 học sinh thường uể oải, ít tập trung chú ý vào bài học vì đặc điểm của học sinh lớp 
 1 là “Dễ nhớ, mau quên, chóng chán”. Bởi vậy, chất lượng học tập toán nhìn chung 
 chưa cao.
 Mặt khác, đặc điểm về tư duy học sinh lớp 1chủ yếu là tư duy trực quan, vật thật 
 hay thông qua những hành động cụ thể để hình thành khái niệm, kiến thức, kĩ năng. 
 Học sinh lớp 1 rất dễ xúc động và thích tiếp xúc với mọi vật, hiện tượng nào đó nhất 
 là những sự vật hiện tượng gây cảm xúc mạnh
 *. Những khó khăn trên do các nguyên nhân sau:
 Do nhiều nguyên nhân, việc tổ chức trò chơi dạy học Toán của nhiều giáo viên 
chưa đồng bộ, do chưa đổi mới phương pháp dạy học một cách triệt để, chưa coi trọng 
hoạt động học tập của học sinh là trung tâm của quá trình dạy học cho nên các hoạt 
động ít khi phát huy được tác dụng. Hầu như, học sinh ít được chơi khi học Toán để 
chiếm lĩnh kiến thức mới. Bên cạnh đó, không ít giáo viên tổ chức trò chơi chưa đúng 
lúc, đúng chỗ, đúng mức độ của nội dung bài học, nhiều khi lại quá lạm dụng. 
 Chính từ những thực tế trên tôi thấy việc tổ chức trò chơi thông qua dạy học 
Toán ở Tiểu học nói chung và lớp Một nói riêng nó có vị trí quan trọng vì nhận thức 
của học sinh 6 tuổi còn mang đậm tính vui chơi gắn với học tập. Trong khi đó kiến 
thức toán học lại mang tính khô khan, dễ chán. Tổ chức trò chơi qua học Toán sẽ giúp 
học sinh có hứng thú hơn, tập trung hơn trong học Toán.
 Từ các nguyên nhân trên nên tôi chọn đề tài “Biện pháp gây hứng thú cho học 
sinh học Toán lớp 1 thông qua trò chơi.”
 2. Nội dung cần giải quyết: 5
 a. Trò chơi “Tô hình đúng, màu đẹp”:
 * Muc đích: Củng cố khả năng nhận dạng tam giác, hình vuông, hình tròn, 
rèn luyện sự khéo tay, óc thẩm mĩ.
 * Chuẩn bị:
 + GV chuẩn bị sẵn lên giấy khổ lớn 2 nhóm hình như sau:
 * Cách chơi:
 Chia lớp thành 2 đội, mỗi đội cử 3 bạn đại diện lên chơi. GV phát cho mỗi đội 
3 bút màu (xanh, đỏ,vàng). Yêu cầu quan sát kĩ các hình vẽ. Khi GV hô: ‘Tô màu 
đỏ vào hình tam giác, tô màu xanh vào hình vuông, tô màu vàng vào hình tròn”. 
Trong 3 phút đội nào tô đúng, đẹp (không bị nhoè màu ra ngoài hình, không to màu 
nọ chồng lên màu kia do nhầm) thì đội đó thắng cuộc.
 b. Trò chơi “Xếp hình theo mẫu”:
 *Mục đích:
 + Củng cố về nhận dạng hình tam giác, hình tròn.
 + Rèn khả năng quan sát, nhận xét quy luật của dãy hình.
 * Chuẩn bị:
 + Mỗi HS lấy sẵn các hình tròn, hình tam giác (trong bộ đồ dùng học toán 1) 
đặt trên bàn.
 + GV chuẩn bị dãy hình mẫu sau (có thể vẽ hoặc đính sẵn trên bảng phụ): 7
 d. Trò chơi “Xì điện”:
 * Mục đích:
 + Luyện tập và củng cố kỹ năng làm các phép tính cộng trừ trong phạm vi 10.
 + Luyện phản xạ nhanh ở các em
 *Chuẩn bị: Không cần chuẩn bị bất kỳ đồ dùng nào
 *Cách chơi: Cả lớp cùng chơi.Giáo viên hỏi, chẳng hạn “ 2 + 5 = ?”( hoặc 8 – 
3 =? hoặc “mấy cộng 0 bằng 3 ?” .) rồi chỉ một bạn bất kì trả lời. Bạn này trả lời 
xong, lại hỏi (tương tự như trên) rồi chỉ một bạn khác trả lời. Cứ tiếp tục nhưng vậy 
cho tới khi nào giáo viên ra hiệu lệnh dừng lại.
Bạn nào được chỉ định phải trả lời thật nhanh. Bạn nào trả lời sai phải nhảy cò cò.
 * Lưu ý:
 + Trò chơi này không cần phải chuẩn bị đồ dùng.
 + Trò chơi này có thể áp dụng được vào nhiều bài (Ví dụ: Luyện tập các bảng 
cộng trừ) và có thể thay đổi hình thức “Xì điện”. Ví dụ: 1 em hô to 1 + 3 và chỉ vào 
em tiếp theo để truyền thì em này chỉ việc nói kết quả bằng 4 hay 9 – 2 chỉ vào em 
tiếp theo để truyền thì em này chỉ việc nói kết quả bằng 7.
 + Trò chơi này không cầu kỳ nhưng vẫn gây được không khí vui, sôi nổi, hào 
hứng trong giờ học cho các em.
 đ. Trò chơi “Vua phá lưới”:
 * Mục đích:
 + Luyện tập củng cố kỹ năng cộng trong phạm vị 10.
 + Tập cho học sinh cách đánh giá, cho điểm.
 *Chuẩn bị:
 - Giáo viên chuẩn bị sẵn trên giấy khổ lớn trên 2 hình vẽ như sau: 9
 + 10 chú Ong trên mình ghi các phép tính, mặt sau có gắn nam châm.
 2 + 3 10 – 3 10 – 1 
 8 – 2 4 + 4 
 + Phấn màu
 *Cách chơi:
 + Chọn 2 đội, mỗi đội 4 em.
 + Giáo viên chia bảng làm 2, gắn mỗi bên bảng một bông hoa và 5 chú Ong, 
ở bên dưới không theo trật tự, đồng thời giới thiệu trò chơi.
 Cô có 2 bông hoa trên những cánh hoa là các kết quả của phép tính, còn những 
chú Ong thì chở các phép tính đi tìm kết quả của mình. Nhưng các chú Ong không 
biết phải tìm như thế nào, các chú muốn nhờ các con giúp, các con có giúp được 
không?
 Hai đội xếp thành hàng. Khi nghe hiệu lệnh "bắt đầu" thì lần lượt từng bạn lên 
nối các phép tính với các số thích hợp. Bạn thứ nhất nối xong phép tính đầu tiên, 
trao phấn cho bạn thứ 2 lên nối, cứ như vậy cho đến khi nối hết các phép tính. Trong 
vòng 1 phút, đội nào nối đúng và nhanh hơn là đội chiến thắng.
 * Lưu ý: Sau khi học sinh chơi xong, giáo viên chấm và hỏi thêm một số câu 
hỏi sau để khắc sâu bài học
 + Tại sao chú Ong 8 – 2 không tìm được đường về nhà?
 + Phép tính " 8 – 2 " có kết quả bằng bao nhiêu?
 + Muốn chú Ong này tìm được về thì phải thay đổi số trên cánh hoa như thế 
nào?
 g. Trò chơi “Đối đáp toán học”:
 *Mục đích: 11
 0 1 2 3 4 5
 6 7 8 9 10
 * Cách chơi: Cả lớp cùng chơi.
 + Giáo viên ra lệnh, yêu cầu cả lớp tìm các số theo hiệu lệnh của! giáo viên, 
chẳng hạn như:
 - Số gồm 2 chục và 0 đơn vị.
 - Số gồm 3 chục và 5đơn vị.
 - Số liền trước số 15.
 - Số liền sau số 19.
 - Số bé nhất có hai chữ số.
 - Số lớn nhất có một chữ số.
 + Cả lớp lấy các tấm bìa ghi số, cài vào bảng tạo thành số theo mỗi hiệu lệnh 
của giáo viên rồi giơ lên.
 + Bạn nào làm sai sẽ bị phạt (nhảy lò cò hoặc đứng lên, ngồi xuống tại chỗ 3 
lần .).
 i. Trò chơi “Làm tính tiếp sức”:
 *Mục đich:
 - Rèn kĩ năng tính cộng, trừ trong phạm vi 5.
 * Chuẩn bị:
 - Kẻ sẵn lên bảng 2 hình như sau:
 +2 -1 +0 + +1 -3
 3 13
 + Lần thứ hai: Các đội lại thay người chơi khác
 + Cứ chơi như vậy 8 - 10 lần. Đội nào còn nhiều thành viên nhất đội đó là đội 
thắng cuộc.
 * Lưu ý: Để các em chơi nhanh, vui và thử phản ứng nhanh giáo viên cần 
chuẩn bị sẵn 1 số giờ viết ra giấy (không phải nghĩ lâu) để khi hô cho nhanh.
 Ví dụ: 5giờ, 10giờ, 8giờ, 1giờ, 4giờ, .
 3.2. Tổ chức trò chơi thông qua dạy học phù hợp nội dung và yêu cầu của 
bài học:
 Nói đến tổ chức trò chơi qua dạy học ta không chỉ quan tâm đến trò chơi 
của người thầy mà thái độ học tập của trò cũng giữ một vị trí quan trọng trong 
việc hình thành kiến thức kỹ năng cho chính bản thân các em. Bởi vì dạy học là 
tổ chức hoạt động học tập để học sinh tự hình thành kiến thức. Như vậy trò chơi 
học tập của học sinh cũng là phương tiện, là điều kiện vật chất để đổi mới 
phương pháp dạy học. Nói cách khác đổi mới phương pháp dạy học là phải đổi 
mới cách học tập cho học sinh. Nhận thức được tầm quan trọng của việc gây 
hứng thú cho học sinh trong học toán. Ngay từ đầu năm học trong các buổi sinh 
hoạt chuyên môn, chúng tôi đã giành thời gian thảo luận các vấn đề này.
 Ví dụ: Với học sinh lớp Một học Toán khô khan dễ chán nên tổ chức trò 
chơi thông qua học toán sẽ gây hứng thú hơn, học sinh tập trung trong học tập 
“chơi mà học, học mà chơi”.
 3.3. Nguyên tắc tổ chức trò chơi qua dạy học Toán:
 Do đặc điểm về tâm lý và trình độ học tập của học sinh ở mỗi lớp (Một), việc 
sử dụng loại hình minh hoạ nào hoặc loại hình dạy học nào, với mức độ trực quan 
nào đều được cân nhắc kĩ lưỡng. Cần phải căn cứ vào đối tượng học sinh cụ thể để 
lựa chọn nội dung và phương pháp dạy học sao cho có thể hỗ trợ học sinh đạt được 
các mục tiêu cơ bản của bài học. Đối với các trò chơi dạy học Toán ở lớp Một, giáo 
viên cũng phải tổ chức đúng mức, không được coi nhẹ nhưng cũng phải tránh “lạm 
dụng”. Vì vậy giáo viên nên tìm hiểu kĩ, cân nhắc khi tổ chức trò chơi qua dạy học 
Toán ở mỗi dạng bài, ở mỗi giai đoạn học tập.
 Một điều cuối cùng muốn nói ở đây đó là muốn tổ chức trò chơi tôi phải tuân 
thủ theo những nguyên tắc sau đây
 - Gắn với nội dung của sách giáo khoa.
 - Phù hợp với hình thức dạy học bộ môn.
 - Phù hợp với kế hoạch bài học.
 - Đúng mục đích, đúng lúc, đúng chỗ.
 - Đúng đặt điển tâm lí và trình độ học sinh.
 - Tổ chức trò chơi học toán phải phù hợp với điều kiện kinh tế nhưng vẫn phải 
đảm bảo được tính chính xác, khoa học, thẩm mỹ.
 - Giúp học sinh manh dạn hơn và được giáo dục nhiều mặt thông qua trò chơi.
4. Kết quả chuyển biến: