Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán Lớp 1

 Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán lớp 1
 I. MỞ ĐẦU
 I.1. Lí do chọn đề tài
 Môn Toán là môn học chiếm một vị trí rất quan trọng và then chốt trong nội 
dung chương trình các môn học ở Tiểu học. Các kiến thức kĩ năng của môn Toán ở 
tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời sống, rất cần thiết để học các môn học khác ở 
tiểu học và các lớp trên. Môn Toán giúp học sinh nhận biết các mối quan hệ về số 
lượng và hình dạng không gian của sự vật. Nhờ đó mà học sinh có phương pháp 
nhận thức một số mặt của thế giới xung quanh và biết cách hoạt động có hiệu quả 
trong đời sống. Môn Toán góp phần rất quan trọng trong việc rèn luyện phương 
pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề. Nó góp phần 
phát triển trí thông minh, cách suy nghĩ độc lập, linh hoạt, sáng tạo, nó đóng góp 
vào việc hình thành các phẩm chất cần thiết và quan trọng của các em học sinh 
như: cần cù, cẩn thận, có ý chí vượt khó khăn, làm việc có kế hoạch, có nề nếp và 
có tác phong khoa học.
 Tuy nhiên, trên thực tế môn Toán không phải là một môn học dễ dàng đối 
với học sinh, nhất là đối với học sinh lớp 1. Môn Toán đòi hỏi học sinh phải có tư 
duy trừu tượng, sự suy luận lô gic, trong khi đó học sinh lớp 1 các em đang còn nhỏ 
tâm sinh lí còn non nớt. Các em chỉ tiếp thu nhanh những hoạt động có tư duy cụ 
thể, dễ hiểu. Do đó, việc dạy học môn Toán cho học sinh lớp 1 đặt ra một số thách 
thức đối với giáo viên: Làm thế nào để học sinh nắm được kiến thức; Làm thế nào 
để học sinh không chán nản, không bị áp lực mà vẫn đảm bảo được nội dung, kiến 
thức cần truyền tải đến các em. 
 Hiện nay, chất lượng dạy học môn Toán ở các trường Tiểu học vẫn chưa 
đồng đều. Trong lớp vẫn còn tình trạng học sinh chưa thích học toán, tiếp thu bài 
chưa nhanh, chưa chú ý khi học. Đặc biệt, các em thấy rất nặng nề và áp lực khi 
học các phép tính hay những bài toán khó.
 Xuất phát từ thực tế giảng dạy nêu trên và vị trí quan trọng của môn Toán, 
tôi mạnh dạn chọn đề tài: Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn 
Toán lớp 1 làm đề tài nghiên cứu của mình.
Người thực hiện: Hoàng Thị Loan1 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán lớp 1
 Đảng ta xác định: “Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển”. Đi lên 
bằng giáo dục giờ đã trở thành chân lí của thời đại. Trong hệ thống giáo dục quốc 
dân, tiểu học là cấp học có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì nó là cấp học nền tảng cơ 
bản nhất tác động đến toàn xã hội. Do vậy, quán triệt Nghị quyết Trung ương II của 
ban chấp hành trung ương Đảng, Bộ giáo dục và đào tạo đã chỉ thị rõ nhiệm vụ cụ 
thể cho các ngành học, cấp học. Với quan điểm như trên, giáo dục đang trên bước 
đường đổi mới toàn diện và sâu sắc. 
 Bên cạnh đó tôi nhận thấy lứa tuổi học sinh tiểu học nói chung học sinh lớp 1 
nói riêng các em có nhận thức riêng lẻ khá phát triển đặc biệt là thị giác. Các em 
mới chỉ nhận biết và gọi tên hình dạng, màu sắc của sự vật, xác định mối tương 
quan gần và ngắn về không gian. Thích quan sát những sự vật có màu sắc hấp dẫn, 
số lượng chi tiết, trẻ chú ý đến chi tiết ngẫu nhiên, chưa có khả năng quan sát tinh 
tế, tri giác thiếu mục đích, kế hoạch rõ ràng. Các em đang ở giai đoạn phát triển tư 
duy cụ thể nên những kiến thức toán học yêu cầu các em phải tưởng tượng khiến 
các em gặp khó khăn. 
 Việc sử dụng hình ảnh trực quan sinh động, hay những trò chơi học tập sẽ 
khích thích được khả năng ghi nhớ lẫn hứng thú học tập cho học sinh. 
 I. 2. Thực trạng
 a. Thuận lợi, khó khăn
 * Thuận lợi
 - Trong những năm gần đây, nền giáo dục rất được Nhà nước quan tâm đầu tư 
và phát triển. Các thiết bị, đồ dùng phục vụ cho dạy học tương đối đầy đủ, cở sở vật 
chất khang trang đảm bảo cho việc dạy và học có hiệu quả.
 - Học sinh lớp 1 là đối tượng học sinh luôn được nhà trường cũng như cha mẹ 
học sinh quan tâm tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để học tập tốt như việc mua sắm 
sách vở, giấy bút, đồ dùng, đầy đủ. Mặt khác, các em rất ngoan ngoãn, biết nghe 
lời thầy cô và giúp đỡ bạn bè rất vô tư trong sáng.
 - Đội ngũ giáo viên được chuẩn hóa, có trình độ chuyên môn, có năng lực. Đa 
số giáo viên đều nhiệt tình, hăng say với công việc, có tinh thần trách nhiệm cao, 
luôn tìm tòi sáng tạo những cái hay, cái mới áp dụng vào dạy học để không ngừng 
nâng cao chất lượng dạy và học. 
Người thực hiện: Hoàng Thị Loan3 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán lớp 1
 Trong quá trình dạy học, tôi sử dụng các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng 
dạy học môn Toán đúng lúc, đúng đối tượng, có sự chuẩn bị chu đáo, tiến hành nhẹ 
nhàng, tự nhiên và nhuần nhuyễn phù hợp với khả năng tiếp thu của học sinh và 
cũng phù hợp với các đối tượng học sinh khác nhau. 
 Việc lồng ghép một số trò chơi học tập tạo ra không khí học tập sôi nổi thoải 
mái giúp học sinh giảm bớt căng thẳng và áp lực khi học toán.
 Việc áp dụng công nghệ thông tin và sử dụng đồ dùng dạy học trực quan phù 
hợp với đặc điểm tâm sinh lí của học sinh sẽ tạo điều kiện để học sinh tự khám phá 
và tự chiếm lĩnh kiến thức một cách dễ dàng hơn. 
 * Mặt yếu 
 Muốn có một bài dạy thành công, người giáo viên đầu tư chuẩn bị chu đáo đồ 
dùng dạy học, chuẩn bị dụng cụ phục vụ trò chơi, chuẩn bị các giáo án điện tử công 
phu, tốn nhiều thời gian. 
 Bên cạch đó, giáo viên còn phải nghiên cứu lựa chọn những hình thức dạy học 
phù hợp với từng dạng bài khác nhau. Để làm được những việc này đòi hỏi người 
giáo viên phải thật sự nhiệt tình và có tâm huyết với nghề.
 d. Nguyên nhân và các yếu tố tác động gây ra thực trạng
 Được sự đầu tư quan tâm của Đảng, Nhà nước và nhà trường, giáo viên cũng 
như đa số cha mẹ học sinh nhưng vẫn còn tình trạng nhiều em chán nản, không 
thích học Toán, chất lượng môn Toán chưa cao. Đó là do một số nguyên nhân như 
sau:
 * Về phía học sinh
 - Khả năng tập trung và ghi nhớ còn nhiều hạn chế do các em còn nhỏ và 
ham chơi.
 - Khả năng tư duy chậm, kém hiệu quả: Chỉ làm được những bài tập tương tự 
theo hình thức “bắt chước” các bài mẫu đã có sẵn.
 - Ý thức tự giác học tập của nhiều học sinh chưa cao: Thờ ơ với các giờ học 
trên lớp, không học bài và làm bài khi ở nhà.
 - Sự chú ý, óc quan sát, trí tưởng tượng chưa nhanh nhẹn. Khả năng phân 
tích, tổng hợp kém và phát triển không đồng đều nên có khi phân tích được nhưng 
Người thực hiện: Hoàng Thị Loan5 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán lớp 1
người giáo viên không thể không suy nghĩ phải làm gì để thay đổi thực trạng này và 
nâng cao chất lượng dạy và học môn Toán lớp 1.
 e. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra
 Đầu năm học 2013-2014, tôi được giao nhiệm vụ chủ nhiệm lớp 1D gồm 27 
học sinh. Bước vào đầu năm học, tôi tiến hành khảo sát chất lượng để phân loại đối 
tượng học sinh. 
 Kết quả khảo sát như sau: 
Tổng Điểm dưới 5 Điểm 5, 6 Điểm 7, 8 Điểm 9, 10
số HS SL % SL % SL % SL %
27 5 18.5 8 29.6 8 29.6 6 22.3
 Tôi nhận thấy chất lượng môn Toán của lớp tương đối thấp. Do lớp có nhiều 
học sinh dân tộc thiểu số, một số em có hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Từ thực trạng 
đó, tôi quyết tâm phải nâng cao chất lượng của lớp bằng nhiều cách. 
 Tỉ lệ học sinh làm bài điểm khá, giỏi chỉ chiếm 50 % tổng số học sinh, trong 
khi đó tỉ lệ học sinh làm bài chưa tốt còn rất cao (18,5 %). Đây là thực trạng đáng 
lo ngại, dựa vào kết quả này tôi nhận thấy cần có sự điều chỉnh hình thức và 
phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng môn Toán đi lên.
 Qua đây tôi nhấn mạnh thêm khó khăn: Còn nhiều gia đình học sinh chưa 
thực sự quan tâm tới việc học tập của con cái. Do điều kiện kinh tế còn khó khăn 
và trình độ học vấn chưa cao nên chưa chú ý đến việc học hành của con. Đặc biệt 
chưa nhận thức đúng vai trò của môn Toán. Học sinh chưa ý thức được nhiệm vụ 
của mình, chưa chịu khó, tích cực tư duy suy nghĩ tìm tòi cho mình những phương 
pháp học đúng để biến tri thức của thấy thành của mình. Cho nên sau khi học xong 
bài, các em chưa nắm bắt được lượng kiến thức thầy giảng rất nhanh quên và kĩ 
năng tính toán chưa nhanh. 
 II.3. Giải pháp, biện pháp
 a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
 Tôi đưa ra các biện pháp nhằm các mục tiêu cụ thể như sau: 
Người thực hiện: Hoàng Thị Loan7 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán lớp 1
 Bước 2: Tiến hành soạn giáo án (lưu ý bài soạn không quá màu mè, nên 
hướng sự chú ý của học sinh vào nội dung chính trong bài, hiệu ứng đơn giản, 
không rườm rà, mất thời gian)
 Bước 3: Chuẩn bị máy chiếu, màn chiếu, loa các thiết bị phục vụ cho việc 
dạy.
 Bước 4: Tiến hành dạy theo ý tưởng bài soạn 
 (Cần lồng ghép một trò chơi học tập ở phần củng cố hoặc phần bài cũ để tạo 
không khi sôi nổi cho tiết học)
 Bước 5: Kiểm tra việc nắm kiến thức của học sinh, tổng kết, rút kinh nghiệm 
cho bài sau.
 Thông qua bài dạy học sinh định hình được số 6 thông qua số lượng và hình 
ảnh trực quan ma các em được nhìn thấy rõ (có 6 bạn, 6 con bướm, 6 chùm nho, 6 
bít chì,) 
 + Đối với các bài liên quan đến phép cộng, trừ các số tự nhiên.
 Ví dụ: Bài Phép cộng trong phạm vi 9 
 Giáo viên cũng chuẩn bị theo 5 bước như trên, nhưng trong quá trình dạy 
giáo viên cần sử dụng các thao tác trên máy thành thạo, nhuần nhuyễn để khỏi gián 
đoạn quá trình tư duy của học sinh. 
 * Áp dụng các trò chơi học tập vào các tiết học
 Trong quá trình dạy học môn Toán, việc sử dụng trò chơi toán học có nhiều 
tác dụng như :
 - Giúp học sinh thay đổi loại hình hoạt động trong giờ học, làm cho giờ học 
bớt căng thẳng, tạo cảm giác thoải mái, dễ chịu. Học sinh tiếp thu kiến thức nhẹ 
nhàng, tạo hứng thú học tập.
 - Kích thích sự tìm tòi, tạo cơ hội để học sinh tự thể hiện mình.
 - Thông qua trò chơi, học sinh vận dụng kiến thức năng nổ, hoạt bát, kích 
thích trí tưởng tượng, trí nhớ. Từ đó phát triển tư duy mềm dẻo, học tập cách xử lý 
thông minh trong những tình huống phức tạp, tăng cường khả năng vận dụng trong 
cuộc sống.
Người thực hiện: Hoàng Thị Loan9 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học môn Toán lớp 1
 + Trò chơi: Giành cờ chiến thắng
 - Mục đích : Củng cố khái niệm thêm và bớt một số đơn vị, luyện cách xử lý 
linh hoạt. Ví dụ bài: Luyện tập, trang 88 SGK
 Chuẩn bị chơi: Tôi chuẩn bị hai phiếu học tập có thể có nội dung như sau:
 -7
 +2 -3 +8
 10
 Chia lớp thành hai đội chơi, mội đội cầm một lá cờ, gồm 3 em chơi tiếp sức điền 
kết quả vào các hình tròn, đội nào cắm được lá cờ lên trước đội đó chiến thắng. 
 +Trò chơi: Hái hoa
 - Mục đích: Củng cố cách nhận biết về hình học đơn giản, áp dụng đối với 
bài: Hình vuông, hình tròn, hình tam giác
 - Thời gian: Từ 3 – 5 phút
 - Chuẩn bị: Giáo viên vẽ các hình tròn, hình tam giác, hình vuông lên các 
bông hoa có gắn nam châm, sau đó gắn lên bảng lớp.
 - Cách chơi: Mỗi lần gọi 2 bạn lên bảng, yêu câu hái những bông hoa chứa 
hình cô giáo yêu cầu, bạn nào hái được nhiều bông hoa nhất sẽ được tuyên dương.
 * Sử dụng có hiệu quả đồ dùng dạy học 
 Mỗi bài học khác nhau thì yêu cầu về đồ dùng dạy học là khác nhau vì thế 
việc lựa chọn đồ dùng dạy học phù hợp với mục tiêu của từng tiết học là rất quan 
trọng.
 Đối với môn Toán thông thường đồ dùng dạy học cần chuẩn bị gồm: Que tính, 
thước kẻ, phấn màu, bảng con, thẻ chữ, phiếu bài tập,
 + Que tính: Đây là đồ dùng không thể thiếu đối với học sinh lớp 1, tôi thường 
dùng để hình thành kiến thức mới trong các bài phép cộng, phép trừ trong phạm vi 
10, 20, 100. Khi dạy tôi thường dùng que tính để thao tác mẫu trước lớp giúp học 
sinh dễ quan sát sau đó thực hành lại. Việc làm này giúp các em ghi nhớ nhanh và 
lâu hơn.
Người thực hiện: Hoàng Thị Loan11 Trường Tiểu học Lý Tự Trọng