Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nhằm giúp học sinh học tốt môn Toán Lớp 1

 I.1.LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 
 Như chúng ta đã biết, tiểu học là nền tảng đặt cơ sở ban đầu cho sự phát 
triển đúng đắn và lâu dài về nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây 
dựng tư cách và trách nhiệm công dân. Đây chính là hành trang cho thầy và trò 
trong quá trình dạy học, điều kiện kinh tế xã hội nước ta có những thay đổi lớn, 
đất nước ta bước vào thời kỳ Công nghiệp hóa – hiện đại hoá có những bước phát 
triển mạnh. Vấn đề hội nhập, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hoá dân tộc đặt ra 
ngày càng cấp bách. Với tốc độ phát triển vũ bão của khoa học, con người được 
tiếp cận những nguồn thông tin đáp ứng với nhu cầu của đất nước trong giai đoạn 
hiện nay; đổi mới phương pháp và hình thức dạy học là một việc làm đúng đắn. 
 Giáo dục Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế. Trong thời điểm mà 
Cuộc vận động “Mỗi thầy, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng 
tạo” đang được các cấp các ngành và toàn xã hội quan tâm hưởng ứng. Song song 
với các cuộc vận động Ngành triển khai cuộc vận động xây dựng “Trường học 
thân thiện – học sinh tích cực” Làm thế nào để giúp các em học tập một cách 
thực sự và có hiệu quả đó chính là cốt lõi của vấn đề “Nhà trường thân thiện – 
học sinh tích cực” Tích cực phải được thể hiện từ suy nghĩ cho đến thực tế qua 
kết quả học tập của tất cả các môn học. Thực tế cho thấy mỗi môn học ở tiểu học 
đều góp phần vào việc hình thành và phát triển những cơ sở ban đầu rất quan 
trọng của nhân cách con người Việt Nam. Trong các môn học cùng với môn 
Tiếng Việt môn Toán có vị trí quan trọng, vì:
- Các kiến thức kỹ năng của môn Toán ở Tiểu học có nhiều ứng dụng trong đời 
sống: Chúng rất cần thiết cho người lao động, rất cần thiết để học các môn học 
khác ở Tiểu học và môn Toán ở các cấp học kế tiếp.
 Làm thế nào để học sinh có hứng thú, có nhu cầu nhận thức và chủ động, 
tích cực học tập thì điều đó phụ thuộc rất nhiều vào năng lực và trình độ chuyên 
môn của giáo viên. Giáo viên cần có năng lực điều hành các hoạt động học tập, 
biết khơi dậy ở các em lòng ham hiểu biết, biết tạo cho học sinh một động cơ học 
 1 thách thức lớn đối với các em. Trường học sẽ giúp các em khôn lớn hơn – trưởng 
thành hơn. 
*Cách thức thực hiện các giải pháp, biện pháp: 
*Giải pháp thứ nhất 
 Tuân thủ những mục tiêu nguyên tắc chung của dạy học toán 1.
 Trong mỗi giờ dạy học giáo viên chủ động xây dựng sự phối hợp các phương 
pháp dạy học mang tính hệ thống trong cả một năm học (từ đơn giản đến phức 
tạp, từ trực quan đến tư duy trừu tượng khái quát.)
Ví dụ 1: Với phép tính 1 + 1 = ?
+ Giai đoạn học tập cơ bản: Học sinh biết tính nhẩm được: 1 + 1 = 2
+ Giai đoạn thực hành, luyện tập: Bước đầu hình thành ở các em những kiến thức 
đơn giản chỉ là nhìn hình vẽ nêu được bài toán, trả lời bài toán và ghi phép tính 
thích hợp. Giáo viên chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn để học sinh tự tìm ra 
kết quả đúng. Dạng toán này thường là dạng toán tập trung khơi dậy sự sáng tạo 
và phát triển tư duy học toán cho học sinh lớp 1. Các em thường chỉ biết nêu bài 
toán theo kiểu thuận theo tranh, còn dạng bài toán có phép tính trừ thứ hai học 
sinh rất lúng túng trong khi nêu bài toán. Người giáo viên biết phối hợp phương 
pháp chuyển tải các kiến thức đó đến với các em, giúp các em nêu bài toán một 
cách dễ dàng hơn. 
Ví dụ 2: Hình vẽ (Dạng toán bớt) 
 3 0 + 7 + 3 = 10, 
 Dạng toán tập trung khơi dậy sự tò mò tìm tòi sáng tạo và phát triển tư duy 
học toán cho học sinh lớp 1. Một số không ít học sinh tìm được các phép tính 
khác nhưng tóm lại cùng có kết quả chung của giáo viên đưa ra. 
 . +  +. + . = 10 2 + 4 + 3 + 1 = 10
 + . +  +. = 9 3 + 1 + 2 + 3 = 9
 . +  +  - . = 7 1 + 4 + 1 + 1 = 7
 .+ . +  - . = 4 5 + 2 + 1 - 4 = 4
 Dạng toán này cũng không kém phần khơi dậy sự tìm tòi phát triển tư duy 
trong học toán cho học sinh lớp 1.
 9 - 4 = + 0 9 - 4 = 5 + 0
- Phát hiện (sự mất kiến thức cơ bản của học sinh ở một phần, một giai đoạn nào 
đó) để kịp thời bổ sung và nắm được phần kiến thức cơ bản, không bị thua kém 
so với các bạn khác trong lớp.
Ví dụ 3: Bài tập thực hành dạng: “Điền số thích hợp vào ô trống”
 Nếu học sinh nào đó khi làm bài tập dạng này thường hay sai tức là em đó 
chưa nắm được cấu tạo các số đã học. Như vậy giáo viên có thể bố trí thời gian 
thuận lợi (Có thể ngay trong giờ học hoặc dành thời gian ngoài giờ học) để 
hướng dẫn các em cách làm. Điều quan trọng là giúp các em hiểu được mức tối 
thiểu ở dạng bài tập này là phải “Nắm vững được cấu tạo số” và nắm chắc bảng 
cộng, bảng trừ trong phạm vi các số đã học, để các em vượt qua dạng bài tập này 
một cách dễ dàng. 
 Chẳng hạn muốn điền đúng số vào ô trống trong phép tính sau: 
 8 + = 10 8 + 2 = 10 
 5 với rèn luyện các kĩ năng, gắn với thực tiễn cuộc sống; phát huy thế mạnh của 
các phương pháp tiên tiến, hiện đại; các phương tiện dạy học và những ứng dụng 
của công nghệ thông tin trong quá trình dạy học  
 Ngày nay việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học là một nhu cầu cấp 
thiết đối với hệ thống giáo dục Việt Nam vì nó giúp giáo viên có nhiều thời gian 
hơn để dẫn dắt học sinh nắm bắt vấn đề, tạo tình huống có vấn đề để kích thích sự 
tư duy sáng tạo của học sinh. Mặt khác, nó cũng sẽ giúp học sinh chủ động hơn 
trong quá trình lĩnh hội tri thức khi được tiếp xúc với nhiều nguồn tư liệu khác 
nhau. Từ đó, hình thành cho người học kĩ năng tự tiếp thu tri thức, độc lập trong 
tư duy và hứng thú, hăng say trong học tập. Do đó, công nghệ thông tin ngày nay 
chiếm giữ vị trí quan trọng trong dạy học. Bản thân nhận thức rõ vai trò, tầm 
quan trọng và hiệu quả của ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Công 
nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và 
hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, 
phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có 
nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học theo lớp, dạy theo 
nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông 
tin. Đối với việc soạn bài với những ứng dụng của công nghệ thông tin cũng 
mang lại những hiệu quả khác biệt. Bản thân phải thường xuyên cập nhật kiến 
thức về chuyên môn và tin học. Đặc biệt, khi bắt tay vào soạn bài có ứng dụng 
công nghệ thông tin, thực sự bị cuốn hút và càng làm nhiều thì càng nảy sinh 
nhiều ý tưởng, từ đó lòng yêu nghề và sự sáng tạo cũng được bồi đắp thêm. Hiệu 
quả của phương pháp giảng dạy mới với những ứng dụng của công nghệ thông 
tin là không thể phủ nhận. Những ứng dụng của công nghệ thông tin đã giúp 
người thầy thay đổi cách “chế biến” những bài giảng đơn điệu thành những "món 
ăn" tinh thần ngon và bổ dưỡng những bài học hấp dẫn, lý thú đạt kết quả cao 
hơn. Học sinh luôn mong muốn được học những tiết học có ứng dụng công nghệ 
thông tin. Muốn ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy hiệu quả thì ngoài 
 7 đua học tập sôi nổi trong lớp. Sử dụng vở trắng cho học sinh thực hành kĩ năng 
viết và làm tính đối với học sinh lớp 1 là rất cần thiết trong tiết học toán. Giáo 
viên cần hạn chế việc dùng phiếu bài tập trong giờ học toán cho học sinh thực 
hành, mà cần tăng số lần sử dụng vở trắng để học sinh thực hành càng nhiều càng 
tốt.
 + Đối với việc củng cố bài dạy: Sử dụng hình thức trò chơi hoặc đố vui để cá 
nhân, tập thể cùng thi đua lẫn nhau. 
Ví dụ 1: Khi dạy Bài phép cộng trong phạm vi 8. 
 Để khắc sâu cấu tạo số 8 và ghi nhớ các phép cộng trong phạm vi 8, sử dụng 
các “Câu đố vui” như sau: 
 “Có 8 cây bút chia hai chị em, chị nhường em phần nhiều hơn” 
Hỏi: Chị được mấy cây bút ?
Hỏi: Em được mấy cây bút ? 
- Từ ví dụ trên, học sinh sẽ suy nghĩ và trả lời nhiều đáp án khác nhau như: 
 Chị được 2 cây bút, em được 6 cây bút.
 Hoặc chị được 3 cây bút và em được 5 cây bút. 
 Hay chị được 4 cây bút, em cũng được 4 cây bút, 
- Kèm theo câu trả lời của học sinh giáo viên khen ngợi những học sinh có câu trả 
lời đúng và nhanh nhất. 
Ví dụ 2: Khi dạy Toán - Tiết 65. Luyện tập chung. 
- Tổ chức “Nhiều hình thức trò chơi” học sinh tham gia chơi trong khi học như 
trò chơi (Tiếp sức). Đồng thời chia nhóm nhỏ để học sinh tham gia trò chơi một 
cách linh hoạt: Cứ 4 em trong một dãy dọc của mỗi tổ là một nhóm. Sau đó phát 
cho mỗi nhóm 1 tấm phiếu bià có ghi 4 phép tính (tương ứng với 4 em chơi), úp 
tấm bìa dưới mặt bàn trước mặt các em ngồi bàn đầu dãy. 
Nhóm 1: 10 = 0 + ..10.. Nhóm 2:10 = 6 + ..4.. Nhóm 3: 4 = ..3..+ 1 
 7 = 4 + .3 3 = 1 + ..2.. 5 = 3 +..2.. 
 8 = ..5..+ 3 2 = 1 + ..1.. 9 = 7 +..2.. 
 9 6 + 1 = 7 5 + 2 = 7 4 + 3 = 7
 1 + 6 = 7 2 + 5 = 7 3 + 4 = 7
- Song song với việc chuẩn bị các mô hình còn sử dụng thêm tranh vẽ các chấm 
tròn dùng để củng cố mối quan hệ giữa các phép tính cộng, trừ trong phạm vi 5. 
 4 + 3 = 7
 3 + 4 = 7
 4 7 3 7 – 3 = 4 
 7 – 4 = 3
- Nhận xét 2 phép tính đều có kết quả bằng 7. Vậy 4 + 3 = 3 + 4 ở đây các số 4 
và số 3 đã đổi chổ cho nhau vì thế đều có kết quả bằng 7. 
- Giáo viên đưa ra kết luận: “Trong phép cộng khi ta đổi chổ các số thì kết quả 
không thay đổi”.
- Củng cố mối quan hệ trong phép cộng và phép trừ: 4 + 3 = 7 thì 7 – 4 = 3; 7 – 3 
= 4.
 Luôn chú trọng đến yếu tố tâm lí, nhằm động viên kịp thời và cũng chú trọng 
đến việc nhắc nhở nhẹ nhàng với một số trường hợp nhằm giáo dục đức tính 
chăm chỉ, cẩn thận, tự tin và lòng hứng thú yêu thích học Toán. 
 Đối với những học sinh tiếp thu bài chậm hay có tính nhút nhát, thường 
xuyên mời các em lên bảng trả bài và làm bài nhằm rèn luyện tính mạnh dạn cho 
các em, từ việc gọi các em lên bảng thường xuyên lại được cô giáo và các bạn 
động viên kịp thời, giải quyết được phần nào về việc bế tắc trong tiếp thu bài ở 
lớp của các em. 
Đối với những học sinh khá giỏi thường xuyên được động viên nhưng cũng 
không tránh khỏi đôi lúc cần phải nhắc nhở nhẹ nhàng để tránh sự chủ quan trong 
học tập của các em.
 *Giải pháp thứ tư
 11 - Để củng cố về các hình vuông, hình tròn, hình tam giác các bậc phụ huynh có 
thể cùng ngồi ghép với các em để tạo ra một số hình khác chính là các đồ vật gần 
gũi với cuộc sống hằng ngày của các em, các em được khắc sâu việc nhận biết 
các hình một cách nhẹ nhàng. 
- Dạy con theo cách “Học mà chơi - chơi mà học” sẽ thấm sâu vào trẻ một 
cách tự nhiên theo kiểu “Mưa dầm thấm lâu” giúp trẻ cảm thấy tự tin và thoải 
mái trong việc tiếp thu bài học. 
 *Giải pháp thứ năm
Hướng dẫn phụ huynh kiểm tra đánh giá kết quả học tập của con em. 
- Mỗi tiết học trên lớp, giáo viên kiểm tra chấm bài, sửa lỗi cho học sinh bằng 
mực đỏ, ghi rõ số lỗi sai sót. 
 Chẳng hạn: Viết phép tính chưa thẳng cột, hoặc viết số còn nhỏ và xấu chưa 
đúng theo quy định viết chữ số 2 ô li vở, hay trình bày bài làm chưa khoa học, 
khoanh tròn vào kết quả chưa đúng, 
- Khi ở nhà cha mẹ có thể dành thời gian kiểm tra kết quả học tập trên lớp của 
con. Kiểm tra đối chiếu bài làm của con với phần sửa bài của giáo viên ghi mẫu 
trong vở, để cha mẹ có thể thấy rõ lỗi sai sót của con em mình – từ đó có thể giúp 
con sửa chữa và rèn luyện thêm khi tự học ở nhà. 
- Trong thời gian học ở nhà cha mẹ có thể tự giao bài tập con làm thêm theo các 
dạng bài ôn tập trên lớp, để rèn luyện thêm dạng bài này các em còn hay sai khi 
làm bài. Sau đó kiểm tra đánh giá về cách viết chữ số, cách viết phép tính, kết 
quả tính và cách trình bày xem đã đúng so với những quy định của giáo viên hay 
chưa. Từ đó có ý kiến trao đổi với giáo viên để phối hợp giữa giáo viên và phụ 
huynh tìm ra biện pháp kèm cặp giúp đỡ các em tiến bộ trong học tập. 
 Tóm lại: Với những đổi mới sự phối hợp các phương pháp và hình thức dạy 
học, đã tiến hành thường xuyên liên tục khi thực dạy học sinh lớp mình chủ 
nhiệm để kịp thời điều chỉnh phương pháp, hình thức tổ chức Dạy - Học sao cho 
phù hợp với từng đối tượng học sinh trong lớp. Cũng như giúp đỡ cha mẹ học 
 13