Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp đổi mới phương pháp dạy học môn toán Lớp 1

 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 Công cuộc đổi mới kinh tế, xã hội đang diễn ra từng ngày. từng giờ trên 
khắp đất nước. Nó đòi hỏi phải có những lớp người lao động mới có bản lĩnh, có 
năng lực, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm, thích ứng được với thực tiễn 
đời sống xã hội luôn luôn phát triển. Nhu cầu này làm cho mục tiêu đào tạo của 
nhà trường phải được điều chỉnh một cách thích hợp dẫn đến sự thay đổi tất yếu 
về nội dung và phương pháp dạy học.
 Những năm vừa qua, trong phong trào đổi mới phương pháp dạy học, một 
số giáo viên có tâm huyết với nghề, có hiểu biết sâu sắc về bộ môn, có tay nghề 
khá và nhạy cảm trước yêu cầu của xã hội đã thực hiện nhiều giờ dạy tốt, phản 
ánh được tinh thần của xu thế mới. Tuy nhiên, phổ biến hiện nay vẫn là cách dạy 
thông báo kiến thức có sẵn, dạy học theo phương pháp “thuyết trình có kết hợp 
với đàm thoại” là chủ yếu mà về thực chất vẫn là “thầy truyền đạt, trò tiếp nhận 
và ghi nhớ”.
 Một nét nổi bật hiện nay là nhìn chung học sinh chưa biết cách tự học, 
chưa học tập một cách tích cực. Nếu tiếp tục cách dạy học thụ động như thế sẽ 
không đáp ứng được những yêu cầu mới của xã hội. Sự nghiệp công nghiệp hóa, 
hiện đại hóa đất nước và sự thách thức trước nguy cơ tụt hậu trong cạnh tranh trí 
tuệ đang đòi hỏi phải đổi mới giáo dục, trong đó có sự đổi mới căn bản về 
phương pháp dạy học. Đây không phải là vấn đề của riêng nước ta mà là vấn đề 
đang được quan tâm của mọi quốc gia trong chiến lược phát triển nguồn nhân 
lực con người phục vụ các mục tiêu kinh tế - xã hội.
 Chương trình Toán lớp 1 là một bộ phận của chương trình môn Toán ở 
Tiểu học, chương trình này kế thừa và phát triển những thành tựu về dạy học 
Toán lớp 1 ở nước ta; khắc phục một số tồn tại của dạy học Toán lớp 1 trong 
giai đoạn vừa qua. Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu 
học nói chung, ở lớp 1 nói riêng cũng chính là để đáp ứng những yêu cầu của 
giáo dục và đào tạo trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đầu 
thế kỷ XXI.
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 1 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 PHẦN II: ĐẶC ĐIỂM TÌNH HÌNH
 1. Thuận lợi:
 Được sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời của lãnh đạo cấp trên, của Ban giám 
hiệu nhà trường.
 Được sự quan tâm của Hội cha mẹ học sinh, của các ban ngành địa 
phương.
 Đồ dùng học tập của học sinh tương đối đầy đủ. Các em có đầy đủ SGK, 
vở bài tập.
 Nhà trường luôn quan tâm tới việc đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu 
học trong đó có môn Toán lớp 1.
 2. Khó khăn:
 Đa số học sinh là con em nông dân, công nhân, cha mẹ luôn bận rộn nên ít 
quan tâm đến việc học của các em.
 Một số em không được học qua các lớp mẫu giáo trước khi bước vào lớp 
1.
 Đồ dùng học tập của một số em chưa đầy đủ nên ảnh hưởng không nhỏ 
đến chất lượng học tập của học sinh.
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 3 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 PHẦN III: CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
 Theo tôi đổi mới không phải là thay toàn bộ các phương pháp truyền 
thống bằng những phương pháp hiện đại mà phải biết kết hợp một cách linh 
hoạt, hài hòa giữa các phương pháp đó làm sao để phát huy được tính tích cực, 
chủ động, sáng tạo của người học.
 Các phương pháp thường được tôi sử dụng trong các tiết học toán:
1, Trò chơi toán học: 
 Trò chơi toán học là trò chơi, trong đó có chứa một yếu tố toán học nào 
đó. 
 Vì là một trò chơi, trò chơi toán học mang đầy đủ các đặc điểm của trò 
chơi, nhưng trò chơi toán học khác với trò chơi “phi toán” ở chỗ ít nhiều phải 
chứa trong nó một yếu tố kiến thức toán học đó. Đối với học sinh lớp 1 với đặc 
điểm tâm sinh lý lứa tuổi của các em thì trò chơi toán học là một trong những 
phương pháp rất quan trọng giúp các em chiếm lĩnh được kiến thức mới. Thực tế 
cũng cho thấy hình thức tổ chức trò chơi toán học dễ được học sinh hưởng ứng 
tích cực và tham gia.
 Xét về mục đích phục vụ dạy học nói chung, trò chơi toán học có thể là:
+ Trò chơi nhằm dẫn dắt, hình thành tri thức mới.
+ Trò chơi nhằm củng cố kiến thức, luyện tập kỹ năng.
+ Trò chơi nhằm ôn tập, rèn luyện tư duy trong giờ ngoại khóa.
 Sau đây tôi xin đưa ra một vài ví dụ về trò chơi toán học mà tôi đã sử 
dụng ở lớp mình.
 Ví dụ 1: Sau khi học xong các bài: Hình vuông, hình tròn; Hình tam giác 
tôi tổ chức cho các em chơi trò chơi “Bịt mắt chọn hình”.
 Mục đích: Luyện kỹ năng nhận dạng hình
 Chuẩn bị: 25 hình bằng bìa cứng (5 hình vuông, 5 hình tam giác, 5 hình 
tròn, 5 hình tứ giác không vuông, 5 hình có đường bao cong nhưng không tròn)
 Cách chơi: 3 học sinh cùng chơi, đặt tên cho một em là “hình tam giác”, 
một em là “hình tròn”, một em là “hình vuông”. Sau khi bị bịt kín mắt, mỗi em 
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 5 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 Đội nào mà không đặt đề toán đúng đội đó sẽ thua. Nếu cả hai đội đặt 
đúng, đặt hay. Tôi khen tất cả các em.
2. Phương pháp trực quan: Là phương pháp giảng dạy dựa trên cơ sở những 
hình ảnh cụ thể: hình vẽ, đồ vật và thực tế xung quanh để hình thành kiến thức 
cho học sinh.
 Với phương pháp này tôi tổ chức, hướng dẫn các em học sinh hoạt động 
trực tiếp trên các sự vật cụ thể nhờ vậy học sinh nắm được chắc chắn kiến thức 
và kỹ năng tương ứng. 
 Ví dụ: Khi dạy bài “Hình tam giác”, tôi chuẩn bị các hình tam giác bằng 
bìa có màu sắc, kích thước, hình dạng khác nhau và đặt ở những vị trí khác nhau 
cho học sinh quan sát. Qua các hình ảnh cụ thể đó, tôi hình thành cho các em 
biểu tượng về hình tam giác. Sau đó tôi lại cho học sinh tự nêu ví dụ về hình tam 
giác trong thực tế như: cái ê ke, lá cờ thi đua, biển báo,..
 Ví dụ: Để học sinh nắm được cấu tạo số, tôi thường tổ chức hoạt động 
chia một số que tính thành 2 nhóm một cách tùy ý, mỗi em chủ động chia theo 
cách của mình. Tập hợp tất cả các cách chia, tôi sẽ có được tất cả các trường hợp 
cần nắm về cấu tạo số. Có phân tích bằng hành động như vậy, dần dần học sinh 
mới phân tích thầm trong óc được.
 Ví dụ: Khi dạy về Đoạn thẳng:
 Tôi yêu cầu mỗi học sinh lấy ra một sợi dây. Tôi sẽ căng thẳng sợi dây 
của mình rồi yêu cầu cả lớp làm theo.
 Sau đó cho cả lớp đồng thanh: “Đây là một đoạn thẳng”
 Với cách dạy này 100% học sinh đều được trực tiếp tham gia hoạt động, 
học sinh dễ hiểu và nhớ lâu hơn.
 Tuy nhiên, ta không nên lạm dụng phương pháp này và cần phải chuyển 
dần, chuyển kịp thời và đúng lúc từ dạng trực quan này sang dạng trực quan 
khác với mức độ trừu tượng tăng dần.
 Ví dụ: Khi cho học sinh giải toán, chẳng hạn loại toán về nhiều hơn, tôi có 
những minh họa trực quan theo thứ tự như sau:
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 7 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 2 = 1 +  8 =  + 3
 6 = 4 +  10 = .+ 1
5. Phương pháp dạy học kiến tạo:
 Đây là một phương pháp dạy học tích cực. Tôi sử dụng phương pháp này 
khi có thể bởi vì với phương pháp này các em sẽ thích tự học, tự khám phá – 
phát hiện và giải qyết vấn đề.
6. Phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập:
 Để đánh giá học sinh tôi sử dụng các hình thức đánh giá (viết, vấn đáp) 
Học sinh cũng có thể tự đánh giá kết quả học tập của mình, của bạn.
 Để kiểm tra kiến thức học sinh nắm được tôi sử dụng phiếu kiểm tra định 
kỳ và thường xuyên. Bài kiểm tra cần ra đề theo đúng trình độ chuẩn, từ dễ đến 
khó, đủ các dạng bài đại diện cho những nội dung cơ bản của chương trình, dễ 
chấm điểm và cộng điểm, mọi học sinh phát triển bình thường đều làm được bài 
nhưng không dễ dàng đạt điểm 10, phân loại chính xác trình độ học sinh. Không 
cho học sinh làm các bài có nội dung ngoài chương trình Toán 1.
 Sau đây là ví dụ về đề kiểm tra cuối học kì I của tôi: 
 1. Viết: ( 1điểm)
 a) Theo mẫu: 
 1 . 
 . 
 b) Cách đọc số: 
 6: sáu 3: .. 9:  5:  7: 
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 9 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 + 9 = 10 7 - = 7
8. Nối phép cộng với số thích hợp : (1,5 điểm)
 2 + 5 3 + 7 9 - 1
 10
 8 7
Còn đây là ví dụ về đề kiểm tra giữa học kì I của tôi: 
1.Viết số thích hợp vào ô trống: (1 điểm)
 0 2 6
 10 4
2.Tính: (1,5 điểm)
 +5 +1 +2
 0 3 3
3. (2 điểm)
> < =
 38 3.2 + 1
 62 5.3 + 1
 01 4 1 + 2
4. (1 điểm)
 a.Có mấy hình tam giác? b. Có mấy hình vuông?
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 11 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
thiết: nhịp điệu chậm, phần nội dung thuyết trình ngắn và chiếm khoảng thời 
gian ngắn nhất trong một tiết học. Khi sử dụng phương pháp này tôi thường kết 
hợp với các phương pháp khác để học sinh thích thú và hào hứng hoạt động, ví 
dụ như phương pháp minh họa bằng vật thật, với đàm thoại,
*Phương pháp đọc tài liệu:
 Tôi tìm hiểu và đọc một số tài liệu về phương pháp giảng dạy Toán 1, về 
cách đổi mới phương pháp dạy học để giúp cho việc áp dụng đạt kết quả cao.
* Phương pháp giảng giải minh họa:
 Ở phương pháp này tôi sử dụng để giải thích nội dung toán kết hợp với 
việc dùng trực quan để hỗ trợ cho việc giải toán giúp học sinh hiểu, nhớ kiến 
thức, gây hứng thú học tập. Tuy nhiên phương pháp này cũng có mặt hạn chế 
của nó nên tôi ít sử dụng.
 Ngoài ra muốn đổi mới phương pháp dạy học có kết quả ngay từ đầu năm 
tôi đã xác định được cần phải đổi mới cách thiết kế bài dạy, lập kế hoạch bài dạy 
và xây dựng mục tiêu bài học.
 Tôi xác định kế hoạch bài học trong sách giáo viên dù đã được thiết kế 
chu đáo đến đâu cũng chỉ là phương án dự kiến để tạo thuận lợi cho giáo viên 
trong việc chuẩn bị dạy học. Một trong những yêu cầu quan trọng của dạy học là 
rất cần sát với đối tượng. Vì vậy, tôi cần xuất phát từ tình hình thực tiễn của lớp 
để có những điều chỉnh, thay đổi cho phù hợp với đối tượng học sinh.
 Đối với tôi kế hoạch bài dạy rất quan trọng nó giúp tôi tự tin khi lên lớp. 
Kế hoạch bài dạy theo tôi cần ngắn gọn, dễ sử dụng, dễ bổ sung, dễ điều chỉnh, 
nêu rõ và đầy đủ các hoạt động dạy học cụ thể.
 Mỗi kế hoạch bài dạy của tôi thường có:
 - Mục tiêu: Tôi dựa vào yêu cầu cần đạt của Chuẩn kiến thức, kỹ 
năng; dựa vào tình hình thực tế của lớp, địa phương để xác định mục tiêu cho 
bài.
 - Đồ dùng dạy học: Đồ dùng dạy học là một thiết bị rất quan trọng 
trong quá trình chuẩn bị một tiết lên lớp. Lớp học có sinh động, có đạt hiệu quả 
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 13 SKKN: MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TOÁN LỚP 1
 Giới thiệu bài: Ở tiết trước các em đã được học về phép cộng trong phạm 
vi 9. Hôm nay để các em có thể hiểu và làm được các phép tính trừ trong phạm 
vi 9. Cô cùng các em đi vào bài mới: Phép trừ trong phạm vi 9.
 Giáo viên ghi tựa bài lên bảng, học sinh nhắc lại.
 HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH
 Hoạt động 1: Thành lập và ghi 
 nhớ bảng trừ trong phạm vi 9:
 * Thành lập 9 – 1 = 8 và 9 – 8 = 1
 -Giáo viên hướng dẫn học sinh quan -Học sinh quan sát hình vẽ và nêu: “Tất 
 sát vật thật để nêu thành bài toán. - cả có 9 cái kéo”.
 Giáo viên hỏi: “Tất cả có mấy cái 
 kéo?”
 - Giáo viên hỏi :” Có mấy cái kéo ở - Học sinh: “ Có 1 cái kéo ở phần bên 
 phần bên phải ?” phải”.
 - Giáo viên: “Hỏi còn lại có mấy cái - Học sinh: “Còn lại 8 cái kéo ở phần 
 kéo ở phần bên trái ?” bên trái”.
 - Giáo viên yêu cầu học sinh nêu lại 
 bài toán.
 - Giáo viên gọi học sinh nêu câu trả - Học sinh nêu:” 9 cái kéo bớt đi 1 cái 
 lời và hướng dẫn học sinh nêu đầy đủ. kéo còn 8 cái kéo”.
 -GV: “ 9 bớt 1 còn mấy?” - Học sinh: 9 bớt 1 còn 8.
 - Giáo viên nêu: “Ta viết 9 bớt 1 còn 
 8 như sau”.
 GV viết 9 – 1 = 8 - Học sinh đọc: 9 trừ 1 bằng 8.
 - Giáo viên chỉ vào phép tính 9 – 1 = - Học sinh tự điền số 8 vào kết quả của 
 , hướng dẫn học sinh điền. phép tính 9 – 1 =.
 - Giáo viên yêu cầu học sinh đọc lại. - Học sinh đọc lại: 9 – 1 = 8
 - Giáo viên hỏi học sinh: “9 – 1 = 
 mấy ?”
Vũ Thị Thu Hiền: Trường Tiểu học Minh Hòa 15