Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 1 thao tác trên mẫu vật tự làm để nâng cao chất lượng môn Toán

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI
 Mã SKKN
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“GIÚP HỌC SINH LỚP 1 THAO TÁC TRÊN MẨU VẬT TỰ 
 LÀM ĐỂ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG MÔN TOÁN”
 Lĩnh vực/Môn : Toán
 Cấp học : Tiểu học
 Năm học 2016 – 2017 I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
 1. Lí do chon đề tài:
 Trong quá trình đổi mới sự nghiệp Giáo Dục, với yêu cầu đổi mới nội dung, 
chương trình SGK, đổi mới phương pháp dạy Tiểu học nói chung và lớp 1 nói 
riêng, được tiến hành theo định hướng coi học sinh là nhân vật trung tâm mà giáo 
viên là nhân tố quyết định chất lượng lớp học, là người tổ chức, hướng dẫn HS 
hoạt động, giúp các em tự khám phá, tự tìm tòi và tự chiếm lĩnh kiến thức.Trong 
quá trình chiếm lĩnh kiến thức đòi hỏi học sinh phải tự linh động hơn, sáng tạo 
hơn. Nhất là môn Toán đòi hỏi học sinh phải tư duy, quá trình tư duy phải luôn đi 
từ cụ thể đến trừu tượng và như thế việc sử dụng đồ dùng học tập là vô cùng quan 
trọng đối với HS lớp 1. Vì lẽ đó mà trong quá trình giảng dạy tôi thường đắn đo, 
suy nghĩ: “Làm thế nào để giúp các em có những bộ mẫu vật và thực hành thành 
thạo trên những mẫu vật tự làm để học giỏi Toán”, làm cơ sở vững chắc cho việc 
học tập ở các lớp kế tiếp. Qua nhiều lần suy nghĩ, tôi đã tìm thấy những bộ mẫu 
vật giúp các em học Toán nằm ngay trong chương trình môn Nghệ thuật mà cụ 
thể là phân môn Thủ công và Mỹ thuật. Qua nghiên cứu thực nghiệm tại lớp, tại 
trường, tôi thấy việc hướng dẫn HS tự làm bộ mẫu vật và thực hành thao tác trên 
bộ mẫu vật của mình giúp các em học Toán rất tốt, chất lượng học Toán ở trường 
Tiểu học có nhiều biến chuyển rất khả quan.
 2. Cơ sở lí luân:
 Như chúng ta đã biết ở môn Toán là môn học cung cấp cho HS những kiến 
thức cơ bản về Toán học. Giúp HS hình thành kĩ năng, kĩ xảo, tiếp nhận tri thức 
tích cực, sáng tạo và đó cũng là nền tảng cho HS Tiểu học học tốt các môn học 
khác, là cơ sở ban đầu để trẻ tiếp tục học tốt hơn ở các lớp trên và hình thành cho 
các em kĩ năng về tính toán. Đặc biệt là đối với sự thay đổi về phương pháp dạy 
học, thay đổi nội dung, chương trình SGK lớp 1 hiện nay, nhằm giúp HS tự tìm 
tòi, chiếm lĩnh kiến thức, tạo đà nhảy vọt, đào tạo một thế hệ tương lai cho đất 
nước, góp phần đưa đất nước vững vàng tiến vào thời đại công nghệ thông tin.
 Văn bản nói về mục tiêu Giáo dục Tiểu học cũng đã xác định:" Tiểu học II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Tổ chức thực hiên:
 Từ những lí do nêu trên, trong quá trình giảng dạy tôi thường trăn trở, suy 
nghĩ và đã tìm ra một giải pháp: “Giúp HS lớp 1 thao tác trên mẫu vật tự làm 
để nâng chất lượng môn Toán”.
 - Nhưng làm thế nào để có “Những bộ mẫu vật” vừa đơn giản, dễ tìm 
nhưng cũng vừa “phong phú, lung linh, huyền ảo như thế giới tuổi thơ”.Thế giới 
của các em, thế giới “HỌC MÀ CHƠI - CHƠI MÀ HỌC”. Để những con số 1, 2, 
3, 4, ... , những phép tính cộng, trừ, những kí hiệu ,... đến với các em một 
cách nhẹ nhàng, hấp dẫn, lôi cuốn như một trò chơi, trò chơi trí tuệ do chính các 
em dàn dựng.
 - Làm thế nào để giúp các em thao tác trên những mẫu vật nhằm phát hiện 
tình huống tích cực Toán học?
 Tôi đã thực hiện hai biện pháp trong quá trình giảng dạy để trả lời cho những 
vần đề đã nêu trên như sau:
 * Hướng dẫn HS tự làm những bộ mẫu vật.
 * Tổ chức, hướng dẫn các em thao tác trên những bộ mẫu vật.
 2. Hướng dẫn HS tự làm những bộ mẫu vật:
- Sau nhiều lần suy nghĩ tôi đã tìm ra “Những bộ mẫu vật sinh động”. 
Đây là sản phẩm đầu tay của môn Nghệ thuật, cụ thể là môn Thủ công và Mỹ 
thuật. Những mẫu vật do chính bàn tay các em làm ra. Những hình chữ nhật, hình 
vuông, hình tròn, hình tam giác. Những con vật như: Gà, cá, những ngôi nhà, 
những quả cam, ... sản phẩm môn Thủ công. Những bông hoa, loại quả tô màu ... 
sản phẩm của môn Mỹ thuật, cùng đứng với các dấu: +, , những
số 1, 2, 3, 4,... sẽ làm nên kiến thức, những cơ sở ban đầu rất căn bản của môn -Có được những bộ mẫu vật, những bộ que tính như thế, còn việc biến 
chúng thành những hình ảnh sinh động, thực tế trong cuộc sống, Vậy làm thế nào 
cho các mẫu vật, các bộ que tính được hoạt động dưới những đôi bàn tay nhỏ bé 
của các em. Tôi xin phép được trình bày như sau:
 2. Tổ chức - hướng dẫn HS thao tác trên những mẫu vật trong tiết học 
Toán lớp 1 :
 *Như đã nói ở trên, thông thường xưa nay trong giờ học Toán chỉ dừng lại 
ở chỗ: GV đính các mẫu vật lên bảng, GV hỏi - HS trả lời hoặc HS chỉ thao tác 
trên bộ que tính, chưa thao tác trên các mẫu vật do tự tay các em làm ra.
 *Theo cách hướng dẫn như tôi vừa nêu ở trên, mỗi HS đã có những bộ mẫu 
vật.Tuỳ theo yêu cầu của từng tiết học tôi đã tổ chức, hướng dẫn các em thao tác 
trên những bộ mẫu vật. Sau đây là một số việc làm cụ thể khi dạy Toán lớp 1:
 2.1) Hướng dẫn HS sử dụng mẫu vật khi hình thành khái niệm số:
 Như chúng ta biết: Việc hình thành khái niệm số đối với HS lớp 1 là một 
việc vô cùng khó, vì đó là một khái niệm trừu tượng đối với các em. HS bước vào 
lớp 1 có thể đếm đến 10 và thậm chí hơn thế nữa, song điều đó không phải là đã 
có khái niệm về số một cách chính xác trên quan điểm tập hợp. Hơn nữa việc thay 
đổi nội dung, chương trình SGK lần này yêu cầu về kiến thức, kĩ năng cao hơn, 
đòi hỏi HS phải sáng tạo hơn, linh hoạt hơn trong quá trình chiếm lĩnh kiến thức.
 Chính vì yêu cầu như vậy nên trong quá trình tổ chức tiết dạy, tôi đã hướng 
dẫn các em tự sử dụng những bộ mẫu vật để hình thành khái niệm số một cách 
chính xác, nhẹ nhàng nhưng rất thích thú, tích cực. Các em bày, soạn, sắp xếp 
mẫu vật trên bảng con ( hoặc vở ) một cách nhanh nhẹn, gọn gàng với nét mặt hớn 
hở, vui tươi như chuẩn bị cho một trò chơi.
 * Ví dụ: Dạy bài số 5.
 - Đồ dùng dạy học: GV và HS cần chuẩn bị mỗi người: 5 hình vuông, 5 
hình tam giác, 5 quả cam ...
 - Tiến trình tiết dạy: * Ví dụ:
 + GV nói: Các em đặt bên trái 5 quả cam, bên phải 4 quả cam. HS thực 
hiện theo yêu cầu của GV.
 + GV hướng dẫn HS nhìn mẫu vật lập đề toán: Có 5 quả cam, thêm 4 quả 
cam nữa. Hỏi có tất cả mấy quả cam ?
 + HS nhìn mẫu vật tự giải quyết vấn đề và ghi phép tính thích hợp (5 quả 
cam thêm 4 quả cam nữa là 9 quả cam: 5 + 4 = 9).
 * Ngược lại:
 + GV nêu đề toán.
 + HS tóm tắt đề toán bằng mẫu vật.
 + HS nhìn mẫu vật nhắc lại đề toán.
 + HS nhìn mẫu vật giải quyết yêu cầu đề toán và ghi phép tính.
 - Ở học kì II : Vào khoảng tuần 21, 22 giai đoạn này HS đã đọc thông thạo 
và bắt đầu làm quen với việc giải toán có lời văn theo các bước cao dần:
 + HS nhìn mẫu vật - hoàn thành đề toán (điền số).
 + HS nhìn mẫu vật tự xác định yêu cầu đề toán (nêu câu hỏi).
 + HS đọc đề - nhìn mẫu vật tự tóm tắt đề toán.
 + HS đọc đề - tóm tắt đề bằng mẫu vật và giải toán.
 + HS nhìn mẫu vật nêu đề toán và giải quyết vấn đề theo yêu cầu sau:
 * Nêu lời giải.
 * Ghi phép tính.
 * Viết đáp số.
 Tóm lại: Với cách làm như trên, tôi nhận thấy rằng: Dựa vào môn Thủ công, 
Mỹ thuật hướng dẫn các em xé, cắt, dán... để có những bộ mẫu vật học toán là 
một giải pháp hay, phù hợp với học sinh lớp 1 trường TH Nguyễn Trãi. III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
 Qua thực tế kiểm nghiệm tại lớp, tại trường, tôi nhận thấy muốn thành công 
trong việc: “Hướng dẫn HS lớp 1 tự làm những bộ mẫu vật và thực hành thao 
tác trên các mẫu vật để học tốt môn Toán”, GV cần phải:
 - Xây dựng tốt nề nếp học tập ở lớp cũng như ở nhà ngay từ đầu năm học. 
Đặc biệt đối với lớp 1, cần chú trọng việc xây dựng hoạt động nhóm (các nhóm 
tự quản lý hoạt động học tập và giúp đỡ lẫn nhau).
 - Hướng dẫn HS biết tận dụng những vật liệu sẵn có và có ý thức tiết kiệm 
vật liệu trong quá trình làm mẫu vật.
 - Sau vài bộ mẫu vật được hoàn thành, GV nên tổng kết tuyên dương khen 
thưởng, động viên, khuyến khích HS dù phần thưởng chỉ là những viên phấn, 
những cây bút chì, những điểm thưởng....
 *Lưu ý: Biện pháp giáo dục HS lớp Một là khen và chê. Song cần lấy hình 
thức khen thưởng, tuyên dương nhiều hơn, giảm hình thức phê phán, chỉ trích để 
tạo niềm vui, giúp các em hưng phấn hơn trong học tập
 - Kế hoạch dạy học, nội dung thiết kế học toán, phù hợp với tình hình học 
tập của HS lớp mình.Trong quá trình tổ chức tiết học, GV phải ưu tiên, quan tâm 
giúp đỡ kịp thời HS khuyết tật, HS yếu, HS có hoàn cảnh khó khăn và tạo điều 
kiện cho mọi HS được tham gia hoạt động học tập.
 - Để HS lớp 1 học tốt môn Toán, ngoài việc cần có những bộ mẫu vật HS 
cần phải có đầy đủ vở bài tập Toán.Trong quá trình tổ chức tiết học cần phải lồng 
ghép trò chơi để gây hứng thú cho HS.
 -Bằng hình thức thực hành tiết kiệm mỗi HS 500đ/ tuần hoặc thực hiện kế 
hoạch nhỏ để tạo nguồn kinh phí cho lớp và để thưởng cho các hoạt động đề ra 
(Phần thưởng tuy nhỏ bé nhưng lại động viên tinh thần các em rất lớn).
 Hà Nội, ngày 6 tháng 4 năm 2017
 Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh nghiệm do 
 mình viết không sao chĐp néi dung của ng—ời khác